Wizyta u psychologa to już nie wstyd. Zmienia się świadomość Polaków

Czy wizerunek psychoterapeuty jako „lekarza od wariatów” odchodzi w zapomnienie? Na to wydają się wskazywać najnowsze badania przeprowadzone z okazji Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego w ramach programu „POLećmy ze wsparciem”*. Polacy mają coraz większą gotowość do zasięgania opinii specjalisty w przypadku stwierdzenia problemów o podłożu psychicznym u swoich dzieci i coraz wyżej oceniają skuteczność tego działania. Nadal jednak co piąty rodzic, decydując się na terapię dziecka, doświadczył negatywnych reakcji ze strony swojego otoczenia.

POL zbadał m.in. jak oceniamy swoje kompetencje w zakresie rozpoznawania niepokojących sygnałów w zachowaniu dzieci, czy potrafimy prowadzić z nimi rozmowy na trudne tematy, a jeśli dziecko trafi do specjalisty, to jak oceniamy jego pomoc i jakie mamy obawy z nią związane. Wnioski? Otóż rodzice coraz chętniej rozmawiają z dziećmi o ich potrzebach, jednak nadal tzw. „trudne tematy” są wyzwaniem dla blisko połowy. Najczęściej podejmujemy tematy lekkie – pasje i zainteresowania (o nich rozmawia regularnie 52% rodziców), rozmowy o tym jak minął dzień (46% rodziców) czy relacje z przyjaciółmi (45%).

– Mimo znaczenia problemów zdrowia psychicznego we współczesnym świecie, jedynie 17% rodziców regularnie rozmawia na ten temat ze swoimi dziećmi – mówi Karolina Isio-Kurpińska, autorka pomocnika dla nauczycieli i opiekunów „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży”, który powstał w ramach kampanii „POLećmy ze wsparciem”, realizowanej przez markę POL oraz PAH. – Omijanie tematów zdrowia psychicznego pomimo globalnego trendu zwiększającego ogólną świadomość może odzwierciedlać wewnętrzne bariery, lęki i brak wiedzy w tym temacie.

Niemal połowa rodziców deklaruje, że posiada podstawową wiedzę z zakresu objawów i przebiegu zaburzeń odżywiania takich jak anoreksja czy bulimia (49%) oraz zaburzeń nastroju (depresja, zaburzenia dwubiegunowe) – 48%. Co dziesiąty rodzic przyznaje, że czuje się niepewnie w rozpoznawaniu symptomów problemów psychologicznych dzieci. Co ciekawe, opiekunowie dzieci korzystających z psychoterapii cechują się znacznie większą pewnością w diagnozowaniu problemów natury psychicznej (75% vs 35%).

Predyspozycje psychiczne najmłodszych rzutują na negatywną ocenę kompetencji dorosłych. Im mniejsza odporność psychiczna dziecka, tym rodzic gorzej postrzega swoją zdolność do skutecznej pomocy w tym obszarze. Aż 60% z tych rodziców ma taką obawę. Są oni bardziej skorzy do udania się do specjalisty. Zaledwie 17% opiekunów oceniających swoje pociechy jako silne psychicznie, wykazuje lęk o brak własnych kompetencji. To często jedna z motywacji, obok silnej potrzeby zapewnienia dziecku jak najlepszej opieki, która sprawia, że odwiedzamy z dzieckiem gabinet psychoterapeuty.

Jakie skojarzenia budzi psychoterapia? Okazuje się, że większość rodziców pozytywnie ocenia doświadczenia z psychoterapią dziecka (64%) oraz psychoterapią własną (66%), jeśli miały one miejsce. Pierwsze skojarzenie z psychologiem to dla większości pomoc i wsparcie (57%). Co więcej, zdecydowana większość rodziców zauważyło pozytywny wpływ kontaktu z psychologiem na samopoczucie dziecka (70%). – To, że psycholog kojarzy nam się we wsparciem wraz z pozytywną oceną jego pomocy, sprawia, że wizerunek tego zawodu jako „lekarza od wariatów” odchodzi w zapomnienie. To dzieje się stopniowo. Jest jeszcze wiele rzeczy do zrobienia w tym obszarze – podsumowuje Karolina Isio-Kurpińska.

Choć wiele wskazuje na pozytywne zmiany w społeczeństwie – 43% badanych dostrzega większą akceptację otoczenia wobec problemów psychicznych, to jednak nadal psycholog kojarzy się ze wstydem 13% badanym, sceptycznie podchodzi do niego 11%. Wciąż zdarzają się też negatywne reakcje ze strony społeczeństwa, gdy opiekunowie decydują się na podjęcie terapii u dziecka. Doświadczyło ich niemal 20% badanych. Widoczny jest też strach przed stygmatyzacją – potencjalnie negatywnej reakcji otoczenia obawia się aż 55% rodziców, których dzieci nie uczestniczyły w terapii.

Inicjatywy takie jak badanie „Opinie o problemach psychicznych dzieci wśród rodziców uczniów szkoły podstawowej w Polsce” pokazują potrzebę edukacji Polaków, by zdrowie psychiczne stało na równi z tym fizycznym. POL już po raz trzeci zwraca uwagę na ten problem w kampanii „POLećmy ze wsparciem”. W ramach akcji opracowano specjalny bezpłatny poradnik, który w praktyczny sposób podpowiada jak na co dzień budować relacje z dziećmi, uczniami i rozmawiać z nimi w sytuacjach trudnych i stresujących. Poradnik zawiera także listę telefonów zaufania, gdzie można szukać specjalistycznego wsparcia. Bezpłatnie można go pobrać tu: https://polecmyzewsparciem.pl/ 

Skrót z badania:

• Ze wstydem psycholog kojarzy się 13% badanym, sceptycznie podchodzi do niego 11%.
• Mężczyźni częściej niż kobiety uważają, że psychoterapia jest odpowiedniejsza dla dorosłych niż dla dzieci (21% vs 11%) oraz że psychoterapia to zbędne użalenie się nad sobą (16% vs 9%).
• Niemal połowa rodziców deklaruje, że posiada podstawową wiedzę z zakresu objawów i przebiegu zaburzeń odżywiania takich jak anoreksja czy bulimia (49%) oraz zaburzeń nastroju (depresja, zaburzenia dwubiegunowe) – 48%.
• Rodzice uważający swoje dziecko za mało odporne psychicznie wykazują obawę o brak własnych kompetencji w kwestii pomocy psychologicznej (60% vs 17%).
• Większość rodziców zauważyło pozytywny wpływ kontaktu z psychologiem na samopoczucie dziecka (70%), negatywną opinię o psychoterapii ma 6%.
• Większość rodziców pozytywnie ocenia doświadczenia z psychoterapią dziecka (64%) oraz psychoterapią własną (66%).

****
Badanie „Opinie o problemach psychicznych dzieci wśród rodziców uczniów szkoły podstawowej w Polsce” zostało zrealizowane w dniach 31.07-4.08.2023, techniką CAWI w ramach panelu internetowego. Łącznie przeprowadzono 600 wywiadów, 220 wśród rodziców uczniów klas (1-3), oraz 380 rodziców uczniów klas (4-8).