Wygrali z Apartheidem, polegli z Paris Hilton

Uliczna sonda w konwencji MTV. Znacie gwiazdę ze zdjęcia? Młodzi, roześmiani mieszkańcy RPA plejadę hollywoodzkich gwiazd rozpoznają z refleksem godnym Chucka Norrisa: To Paris Hilton! Britney! Shakira! Zdjęcie kończące serię budzi jednak konsternację. Podpowiedź: To znany aktywista ruchu przeciw apartheidowi. Jak jednak pokazała uliczna sonda – nieznany.

16 lat po obaleniu systemu politycznego opartego na segregacji rasowej, agencja TBWA na zlecenie Muzeum Apartheidu przeprowadziła badanie, które wykazało, że 86% młodzieży w RPA bezbłędnie rozpoznaje celebrytów z pierwszych stron tabloidów, nie zna natomiast czołowych aktywistów ruchu, dzięki któremu mogą cieszyć się wolnością.

Spośród nagranych wywiadów wybrano 6, które miały otworzyć oczy społeczeństwu na poziom wiedzy historycznej młodego pokolenia, tuż przed Dniem Wolności – narodowym świętem upamiętniającym pierwsze demokratyczne wybory. Emitowano je w telewizji, na falach eteru, a także umieszczono w internecie licząc na wirusowe rozprzestrzenianie się przekazu. Hasło kampanii – „A history forgotten is a future lost. Apartheid Museum. Make The Time” ("Zapomnieć o historii to stracić przyszłość. Znajdź czas. Muzeum Apartheidu") – może mało konkretnie wskazuje na konsekwencje lekceważenia historii swojego kraju, za to sposób im zapobiegnięcia przekazany jest bezpośrednio.

Zachęcenie młodych ludzi do odwiedzenia Muzeum Apartheidu i poznanie wyboistej drogi do zniesienia segregacji rasowej, jak ze szczerością przyznali organizatorzy jest wręcz niemożliwe. Jest niemożliwe, ponieważ nie mają oni praktycznie świadomości istnienia takich wydarzeń. Pierwszego czarnoskórego prezydenta RPA – Nelsona Mandelę, kojarzą raczej wszyscy, jednak wiedza dotycząca innych czołowych aktywistów i rozwoju ruchu przeciw apartheidowi wśród młodych ludzi jest znikoma. Zaprezentowane nagrania wywiadów mają być tego najlepszym dowodem.

Kampania nie tylko przykuwa uwagę na to zjawisko i może wzbudzać wstyd z powodu własnej niewiedzy, ale także może powodować złość i zażenowanie z powodu ignorancji respondentów. Jest prawdopodobne, że po obejrzeniu całej serii spotów część odbiorców wyrobi sobie jednostronną opinię, że skupiona na lekkich rozrywkach młodzież jest sama winna swojej niewiedzy. Z drugiej strony, gdy odbierana jest z pewnym dystansem, a znajomość gwiazd show-biznesu przy nieznajomości czołowych nazwisk ruchu przeciw apartheidowi traktowana jest bardziej jako symptom, bez lokowania przyczyny w rzekomej ignorancji to kampania mogła stanowić swoistą terapię szokową. Dla instytucji państwowych – bo być może nieefektywnie prowadzą tzw. politykę historyczną; dla sektora NGO – bo być może nie dość angażuje się w promocję; dla systemu edukacji – bo wypuszcza ze szkół historycznych analfabetów i w końcu dla samych młodych ludzi, bo okazało się, że nie wiedzieli jak mało wiedzieli.
M.Świejkowski