Przesłuchanie dziecka – bez strachu i stresu

Rozmowa z dzieckiem to swego rodzaju sztuka, powinna być przyjazna, dostosowana do jego możliwości, szanująca jego prawa – zwłaszcza, gdy to szczególny rodzaj rozmowy, jakim jest przesłuchanie. W tym przypadku powinna być także skuteczna i pozwolić na zgromadzenie potrzebnego materiału dowodowego – jak przekonują nadawcy kampanii "Dziecko – świadek szczególnej troski", można to zrobić przy zachowaniu powyższych warunków, wystarczy się tego nauczyć. 

5. października 2015 r. Ministerstwo Sprawiedliwości i Fundacja Dzieci Niczyje zainaugurowały IV etap ogólnopolskiej kampanii, której tegoroczna edycja realizowana będzie pod hasłem: "Przesłuchanie dziecka to sztuka". Celem kampanii jest poprawa sytuacji małoletnich uczestniczących w procedurach karnych poprzez profesjonalizację metod ich przesłuchania. Kampania adresowana jest głównie do przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, ale również do dzieci, ich rodziców i opiekunów.

Tegoroczna akcja ma na celu uwrażliwianie przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości na problematykę przesłuchania dziecka jako czynności szczególnej i wymagającej odpowiednich umiejętności. W ramach akcji podejmowane będą działania edukacyjne obejmujące dystrybucję specjalistycznych wydawnictw, jak i szkolenia prowadzone na terenie całego kraju skierowane do profesjonalistów, dzieci, ich rodziców i opiekunów prawnych. Kampania potrwa do kwietnia 2016 r.

Przesłuchanie dziecka to szczególny rodzaj rozmowy wymagający od osób zaangażowanych w czynność procesową dostosowania się do możliwości dziecka, szanowania jego praw i jednoczesnej umiejętności gromadzenia wartościowego materiału dowodowego – mówi dr Monika Sajkowska, prezeska Fundacji Dzieci Niczyje – Przygotowane przez ekspertów FDN materiały, w szczególności dokument "Jak prowadzić przesłuchanie dziecka?", stanowią pomocny przewodnik w efektywnym i przyjaznym odbieraniu zeznań od małych świadków. Metodologia przesłuchania wskazuje, jak przekazać dziecku informacje o przysługujących prawach i obowiązkach, a także proponuje procedurę zadawania dziecku pytań – głównie pytań  stymulujących swobodną narrację na temat jego doświadczeń – dodaje Sajkowska.

Materiały dystrybuowane w ramach kampanii są dostosowane do zmian prawnych, jakie zaczęły obwiązywać w związku ze zmianą modelu procesu karnego, ochroną prawną małoletnich świadków – w szczególności w zakresie obowiązującego od 27. lipca 2015 roku obowiązku przeprowadzania przesłuchania dzieci w odpowiednio przystosowanym do tego celu pomieszczeniach (art. 185d Kodeksu postępowania karnego).

Od 27. lipca 2015 roku każdy sąd w Polsce ma obowiązek chronić szczególne grupy świadków, przesłuchując ich w przyjaznych pokojach przesłuchań. Chcemy zachęcać profesjonalistów do podnoszenia kompetencji w zakresie przesłuchiwania małoletnich. Umiejętne przesłuchanie dziecka chroni je przed wtórną wiktymizacją i daje organom procesowym wiarygodny materiał dowodowy – mówi prokurator Andrzej Augustyniak z Ministerstwa Sprawiedliwości.

Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że w 2014 roku w trybach art. 185a i 185b k.p.k. zeznania składało łącznie 9 375 małych świadków. W Polsce jest aktualnie ok. 300 miejsc przesłuchań dzieci. 81 z nich posiada certyfikat Ministerstwa Sprawiedliwości i FDN.

Dostosowane do nowej rzeczywistości prawnej materiały edukacyjne skierowane do profesjonalistów dotyczyć będą metodologii przesłuchiwania dzieci oraz przygotowywania małych świadków do uczestnictwa w tej czynności procesowej. W trakcie kampanii zaprezentowane zostaną różnorodne wydawnictwa, takie jak m.in.: "Jak prowadzić przesłuchanie dziecka? Metodologia przesłuchania małoletniego świadka" – nt. uniwersalnej metody efektywnego i przyjaznego przesłuchiwania dziecka, "Jak zorganizować przesłuchanie dziecka w trybie art. 185a i 185b k.p.k.?" – rekomendacje zapewniające dzieciom przyjazne warunki przesłuchania pozwalające na zminimalizowanie ich stresu oraz zgromadzenie wiarygodnego materiału dowodowego, czy "Jak zorganizować i wyposażyć Przyjazny Pokój Przesłuchań Dzieci?". W ramach kampanii będą też prowadzone szkolenia dla sędziów z zakresu przyjaznego przesłuchiwania dzieci.

Podczas kampanii podejmowane będą również działania mające na celu poszerzenie wiedzy wśród dzieci oraz ich opiekunów na temat czynności składania zeznań przez małych świadków w Przyjaznym Pokoju Przesłuchań Dzieci. Z materiałów edukacyjnych dzieci, rodzice i opiekunowie dowiedzą się m.in. o swoich prawach i obowiązkach związanych z tą czynnością procesową. Dodatkowo, dzieci i ich opiekunowie będą mogli wziąć udział w zajęciach przygotowujących do uczestnictwa w czynności przesłuchania.

Kampania jest częścią projektu "Dajemy dzieciom siłę! – prawa dzieci w procedurach prawnych" realizowanego w ramach programu "Obywatele dla Demokracji" finansowanego z Funduszy EOG oraz współfinansowana z Programu Daphne Unii Europejskiej. Realizowane w ramach akcji działania edukacyjne wspierane są także przez Ambasadę Stanów Zjednoczonych w Polsce.