Naprawdę inni?

Kampania, która tylko w części została upubliczniona. „Czy naprawdę jesteśmy inni?” – to akcja, która została przygotowana przez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji oraz magazyn „Integracja” w 2003 roku – Europejskim Roku Osób Niepełnosprawnych (ERON). Agencja Leo Burnett zrealizowała wówczas spoty reklamowe, spośród których tylko trzy zostały dopuszczone do emisji przez TVP SA. Były one emitowane przez 8 miesięcy (ok. 150 razy miesięcznie) na trzech kanałach telewizji publicznej (TVP1, TVP2, TVP Info). Telewidzowie TVP SA mogli więc oglądać film przedstawiający małego chłopca i jego tatę, który przygotowuje swoje dziecko do snu i czyta mu bajkę. Dopiero po chwili orientujemy się, że ojciec jest niewidomy i czyta bajkę Braile’m.

Kolejne dwa dopuszczone do emisji spoty to "Piktogramy", które w sposób graficzny przedstawiają osobę niepełnosprawną w sytuacjach typowych dla osób zdrowych oraz "Sprzeczka głuchoniemych", w którym pokazano parę niepełnosprawnych, którym zdarzyła się kłótnia małżeńska. Wszystkie filmy ukazują, że osoby niepełnosprawne mają podobne potrzeby i marzenia jak ludzie sprawni.

Kolejny z nich, „Pirat”, był wyświetlany w kinach w drugiej połowie roku. Przedstawiał jadącą autem parę, której inny samochód gwałtownie zajeżdża drogę. Krótki pościg i tytułowy pirat zostaje namierzony. Rozwścieczony kierowca wyskakuje z samochodu, podchodzi do pirata i zauważa, że z auta wysiada mężczyzna na wózku inwalidzkim. W ułamku sekundy zmienia się wyraz jego twarzy – onieśmielony duka „przepraszam”, tłumaczy, że to pomyłka, po czym odchodzi. Pojawia się napis: „Dlaczego traktujesz nas inaczej?”.

Kolejne dwa filmy nie doczekały się emisji. W pierwszym z nich widzimy duże biuro i młodą, atrakcyjną urzędniczkę kserującą dokumenty. Po chwili podjeżdża do niej mężczyzna na wózku i klepie ją w pośladki (znajdujące się dokładnie na wysokości jego twarzy). Dziewczyna natychmiast odwraca się z zamiarem naubliżania sprawcy, szukając go na wysokości swoich oczu. Po chwili pochyla głowę i mówi: „Ale te korytarze ciasne…”. Ponownie pojawia się napis: „Dlaczego traktujesz nas inaczej?”.

W kolejnym spocie znajdujemy się w mieszkaniu na sprzedaż. Przedstawicielka agencji nieruchomości wylicza potencjalnemu nabywcy zalety lokalu: świetny rozkład, piękny widok. Na pytanie o sąsiadów pada natychmiastowa odpowiedź: „Ma pan idealną sytuację. Na górze i na dole znajdują się biura – cisza po 18, a obok mieszka para głuchoniemych”. Klient decyduje się bez namysłu. Kolejna scena – środek nocy. Świeżo upieczony właściciel wierci się w łóżku, nie może zasnąć. Zza ściany dobiegają bowiem odgłosy nie pozostawiające złudzeń co do owocnego intymnego pożycia młodej, głuchoniemej pary…

Piotr Pawłowski, prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji twierdzi, że spotów nie dopuszczono do emisji, gdyż „przeciętny pełnosprawny mieszkaniec Polski nie jest jeszcze gotowy na negatywne pokazywanie osób niepełnosprawnych”. Zwrócił także uwagę na fakt, że sami niepełnosprawni również mogli do tego nie dojrzeć. Do takich wniosków doszedł po reakcji widowni po pokazie spotów (sporą część sali stanowiły osoby niepełnosprawne).

Kampania radiowa została przygotowana we współpracy ze Studiem Zet. W spocie wystąpił aktor Michał Żebrowski. Słyszymy przytaczane przez niego nazwiska takich sław jak Ray Charles, Beethoven czy Stevie Wonder. Następnie pada pytanie czy słuchacze wiedzą, że te osoby były niepełnosprawne. Ma ono na celu uświadomienie społeczeństwu, że nie tylko osoby pełnosprawne są w stanie dokonywać rzeczy wielkich.

Dodatkowo, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji zorganizowały konkurs filmowy pod hasłem: „Czy naprawdę jesteśmy inni? Razem w naszej szkole” Konkurs był częścią programu edukacyjnego pod tym samym tytułem i był skierowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. We wrześniu do ponad 12 tys. rozesłane zostały materiały edukacyjne w postaci kaset wideo z 20-minutowym filmem oraz konspekt zajęć pomocny w przygotowaniu godziny wychowawczej na temat integracji z osobami niepełnosprawnymi.

Cała kampania była skierowana przede wszystkim do osób pełnosprawnych i miała za zadanie przełamać powszechne – jak to określa Piotrowski – „bariery mentalne spowodowane niewiedzą, lękiem i brakiem doświadczenia w relacjach z osobami niepełnosprawnymi”. Wyraził on również nadzieję, że kampania „będzie oddziaływać również na samych niepełnosprawnych – poprzez mobilizację ich do większej aktywności społecznej i zawodowej”.

Partnerami medialnymi akcji były TVP S.A., Polskie Radio i Radio Zet. Patronat nad obchodami Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych w Polsce objął Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski.
J.Hejman