Menopauza bez tabu – pierwszy raport w Polsce

Choć 70% Polek uważa, że menopauza jest ważnym momentem w życiu kobiety, to aż 93% ankietowanych nie potrafi jej prawidłowo zdefiniować – tak wynika z raportu przygotowanego na zlecenie Kulczyk Foundation. To pierwsze w Polsce takie opracowanie. Publikując je Fundacja Dominiki Kulczyk obala stereotypy i rozpoczyna dyskusję o potrzebie zmian w systemie kształcenia medycznego. Cel: pomóc kobietom godnie przejść przez trudny czas w ich życiu. 

Po udanej kampanii informacyjnej na temat zdrowia menstruacyjnego, zakończonej złożeniem w Sejmie projektu ustawy o zapewnieniu bezpłatnego dostępu do środków higieny menstruacyjnej i do edukacji dotyczącej menstruacji, organizacja zwraca uwagę na kolejną kwestię niezwykle istotną dla kobiet, a pomijaną w przestrzeni publicznej. Definitywne zatrzymanie miesiączki i poprzedzające je oraz następujące po nim dolegliwości rzadko są przedmiotem zainteresowania mediów i praktycznie nie istnieją w przekazie kulturowym – filmach, serialach, książkach, lub są przedstawiane w sposób prześmiewczy. Skąd czerpać wiedzę i jak sobie radzić w tej sytuacji – to pytania, na które odpowiedzi przynosi opublikowany właśnie raport Kulczyk Foundation pt. „Menopauza bez tabu”.

– Kobiety, które nie weszły jeszcze w ten etap życia zazwyczaj nie słyszą o niej od innych ważnych kobiet w swoim otoczeniu: matek, przyjaciółek, koleżanek z pracy, bo menopauza to cały czas tabu – zauważają autorki raportu. Anna Buchner, Katarzyna Fereniec-Błońska, Agnieszka Murawska i Maria Wierzbicka-Tarkowska z ośrodka badawczo-rozwojowego „Ciekawość” przeprowadziły badania wśród Polek i Polaków na temat menopauzy, rozmawiały też z ekspertami. Efekt ich prac w postaci raportu został zaprezentowany 2 września podczas XV Kongresu Kobiet w Poznaniu.

image by iStock.com/Jacob Wackerhausen

Według raportu 82% Polek obawia się objawów menopauzy, wśród których uczestniczki badania najczęściej wymieniają uderzenia gorąca, nagłe intensywne pocenie się, wahania nastroju, napady płaczliwości czy rozdrażnienie. Niestety, tylko połowa badanych wie o hormonalnej terapii zastępczej, która przez ekspertów jest uważana za najskuteczniejszy sposób na dolegliwości menopauzalne.

– Ponad 70% Polek przed menopauzą określa swój stan wiedzy o niej jako zły lub trudny do określenia – podkreśla Joanna Maliszewska-Mazek z Kulczyk Foundation. – Najczęściej dowiadują się czegoś na ten temat z internetu (46%) lub od lekarzy (40%), przy czym 54% ankietowanych kobiet uważa, że wśród lekarzy brakuje holistycznego podejścia do menopauzy. Potrzebują rozmowy o zmianach zachodzących w całym organizmie kobiety, a nie tylko w układzie rozrodczym.

Grupą zawodową dysponującą najszerszą wiedzą na ten temat i najlepiej przygotowaną w procesie kształcenia do jej przekazywania kobietom, są położne. Jednak choć 72% kobiet zgadza się ze stwierdzeniem, że zadaniem położnych, oprócz dbania o kobietę w ciąży, jest też wspieranie jej podczas menopauzy, to jedynie 3% wybrałoby się do położnej w tym okresie po poradę.

– Chcemy dotrzeć do kobiet z informacją, że po odpowiedzi na nurtujące je pytania mogą zgłaszać się właśnie do położnych – dodaje Joanna Maliszewska-Mazek. – Dane z badań pokazują jednak także, że warto zastanowić się nad zmianami w systemie kształcenia medyków, tak aby wiedzę o menopauzie i jej zdrowotnych aspektach kobiety czerpały w szerszym zakresie właśnie od nich, a nie głównie z internetu.

image by iStock.com/Kobus Louw

Jak wynika z raportu, blisko połowa Polek uważa, że menopauza jest tematem tabu. Kobiety z jednej strony chcą o niej rozmawiać z lekarzem, partnerem czy przyjaciółką, z drugiej zaś obawiają się takich rozmów. Dlaczego? Według cytowanej w raporcie dr Alicji Długołęckiej (edukatorki psychoseksualnej, psychoterapeutki), powodem jest lęk związany z tym, jak będą odbierane. Zdaniem ekspertki, w powszechnym odbiorze kobieta po pięćdziesiątce staje się „niewidzialna”. – To jest lęk przed utratą seksualności, lęk przed wyjściem poza standard, który obowiązuje kobiety młode – wysportowanego, szczupłego i zgodnego z jakimś kanonem ciała – zauważa dr Długołęcka.

Nie pomaga też język, jakim rozmawiamy o menopauzie, kiedy już ten temat jest poruszany. Często kojarzone z menopauzą słowa, takie jak przekwit czy przekwitanie, to określenia uznawane za nacechowane negatywnie (odpowiednio przez 71% oraz 52% Polek) i niosące ze sobą ogromny bagaż negatywnych skojarzeń. Kobiety obawiają się pogorszenia relacji z partnerami, część z nich bywa obiektem drwin i lekceważenia otoczenia ze względu na widoczne dla innych objawy menopauzy. Szczególnie niepokojące wydają się wyniki badań dotyczących menopauzy w kontekście życia zawodowego: aż 56% kobiet nie powiedziałoby o swojej menopauzie pracodawcy bądź przełożonemu w pracy.

image by iStock.com/Portra

Mimo że w raporcie Kulczyk Foundation nie brakuje trudnych tematów związanych z menopauzą, to ostatecznie jego wydźwięk jest optymistyczny. O ile 45% Polek przed menopauzą ma z nią negatywne skojarzenia, o tyle 56% kobiet po menopauzie kojarzy ją neutralnie. Kobiety dostrzegają również pozytywy związane z tym okresem – połowa z nich uważa, że menopauza to ulga z powodu braku miesiączki, braku obawy o niechcianą ciążę, a także czas, kiedy mogą skupić się na sobie i swoich potrzebach i zacząć żyć pełnią życia.

– Kobiety nie chcą już myśleć o menopauzie jako o końcu swoich możliwości – podkreśla cytowana w raporcie psycholożka prof. Eleonora Bielawska-Batorowicz. – Okres sprawności i aktywności w różnych sferach życia przesuwa się na bardziej zaawansowany wiek, więc o 50-latce w roli matrony raczej nie należy już myśleć. I żadna 50-latka by o sobie tak nie pomyślała współcześnie.

– Skoro mamy kwitnienie i przekwitanie, to pomyślmy o drzewach owocowych – zauważa inny z ekspertów, ginekolog dr Tadeusz Oleszczuk. – Co się dzieje po tym, jak kwiaty przekwitną? Następuje owocowanie. I ja widzę, że część moich pacjentek rzeczywiście zbiera wtedy owoce – swoich doświadczeń, swojej mądrości. Dzieci odchowane, często kończą się toksyczne związki, pojawiają się nowe relacje. To może być wspaniały czas.

– Zachęcamy wszystkich, nie tylko kobiety, do zapoznania się z naszym raportem o menopauzie – podsumowuje Dominika Kulczyk. – Niech to będzie pierwsza kostka domina, uruchamiająca proces zmian w naszych postawach, świadomości, relacjach, życiu zawodowym. Z pełną treścią raportu można zapoznać się TUTAJ.