Inicjacja alkoholowa dzieci w Polsce. Raport

Dorośli uczą dzieci, że świętowanie odbywa się z udziałem napojów alkoholowych lub napojów bez procentów, ale naśladujących alkohol formą podania lub smakiem. 81% młodych ludzi rodzice kupowali w dzieciństwie bezalkoholowego szampana, a 50% nieletnich mogło pić piwo 0%. Wynika z raportu „Inicjacja alkoholowa dzieci i młodzieży w Polsce – diagnoza problemu, przyczyny i konsekwencje” Instytutu Człowieka Świadomego.

– Produkty takie, jak piwo 0% czy nawet tzw. szampan dla dzieci, które są dostępne dla osób nieletnich, mogą przyczyniać się do wprowadzania młodzieży w świat napojów alkoholowych oraz do postrzegania ich spożycia jako normy w różnych sytuacjach, takich jak mecz piłkarski, grill ze znajomymi czy urodziny – komentuje prof. dr hab. n. med. i n. o zdrowiu Marek Krzystanek, ekspert raportu.

Sięganie po napoje imitujące alkohol wpływa na przyszłe zachowania i wybory. – To jest problem natury behawioralnej, na który lata temu zwracała uwagę Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych: dostępność piwa czy wina 0% dla nieletnich to wychowywanie przyszłych konsumentów alkoholowych wersji tych napojów, bo w ten sposób wyrabiamy nawyk ich konsumpcji – ekspert dr Jerzy Gryglewicz nie pozostawia miejsca na wątpliwości.

Jak pokazują badania Badania Instytutu oraz 30 lat prowadzonych w Polsce badań European School Survey Project on Alcohol and Drugs, pierwszym alkoholem, po który sięgają młodzi ludzie jest piwo. Aż 78% próbowało go za zgodą rodziców. 64% badanych określa dostęp do alkoholu jako łatwy. Najłatwiejszy do piwa – sięga po niego 66% niepełnoletnich osób. Jako powód podają niską cenę (59%) oraz  dobrą dostępność w sklepach (52%).

Spożywanie każdego rodzaju alkoholu w młodym wieku zwiększa ryzyko uzależnienia w przyszłości. Im wcześniejszy wiek inicjacji, tym jest ono większe. Prawdopodobieństwo uzależnienia maleje o 14% z każdym rokiem opóźnienia, a nadużywania o 8%. Na wcześniejszą inicjację alkoholową mają wpływ: rodzina, grupa rówieśnicza i reklama piwa. 77% respondentów widziało reklamy piwa, gdy byli niepełnoletni. Narzędziem oddziaływania są w tym przypadku w przeważającej mierze pozytywne emocje, styl życia i atrakcyjny świat, których elementem jest piwo.

Aż 85% badanych swoje pierwsze doświadczenie z alkoholem zdobyło w domu, za wiedzą i zgodą rodziców, gdy mieli 10-12 lat. Drugi etap inicjacji alkoholowej ma miejsce poza domem, wśród rówieśników. Średnia wieku wynosi wówczas 16 lat.

O raporcie

Raport „Inicjacja alkoholowa dzieci i młodzieży w Polsce – diagnoza problemu, przyczyny i konsekwencje” to publikacja ekspercka, która ukazała się w październiku 2024 roku. Autorzy podejmują próbę diagnozy zarówno skali zjawiska inicjacji alkoholowej wśród polskich nastolatków, jak i omówienia wpływu alkoholu na rozwój młodego człowieka oraz analizy czynników ryzyka picia napojów alkoholowych przez osoby niepełnoletnie. W opracowaniu wykorzystane zostały dane epidemiologiczne z międzynarodowych badań HBSC (Health Beaviours in School-aged Children), European School Survey Project on Alcohol and Drugs (ESPAD) oraz zrealizowanych na potrzeby raportu ilościowych i jakościowych badań postaw i opinii dotyczących różnych napojów z procentami i inicjacji alkoholowej, przeprowadzonych na grupie młodych dorosłych w wieku 18-22 lata.

oprac. Karolina Sendal