Boty, spam i prawa człowieka

Chroniący przed botami i spamem internetowy test captcha informuje: Od 1991 roku na Białorusi wykonano setki wyroków śmierci, o których nie powiadomiono rodzin skazanych. Krewnym nie powiedziano, gdzie pochowano ich bliskich. Wietnamski bloger siedzi w więzieniu, bo krytykował władze. Te informacje uzupełniają zapytania: Jak się z tym czujesz? Dobrze, źle, inspiruje cię to?

Captcha nawiązująca do ochrony praw człowieka została stworzona przez szwedzką organizację Civil Rights Defenders, zajmującą się ochroną praw człowieka. Aplikacje tego typu w swoich założeniach są testami, który ma stwierdzić, czy użytkownik strony na pewno jest człowiekiem i odciąć tym samym drogę niechcianym komentarzom (spamowi) wysyłanym automatycznie przez boty. Pojawiają się podczas zamieszczania komentarza lub ściągania plików. Jak oszacował Luis von Ahn, jeden z twórców tego narzędzia, każdego dnia ludzkość spędza 500 tysięcy godzin na wpisywaniu do captcha ciągów liter lub cyfr (przeciętna długość życia w Stanach Zjednoczonych to około 700 tysięcy godzin).

Civil Rights Defenders postanowili wyciągnąć wnioski z tej informacji i przekształcić captcha w poręczne narzędzie edukacji obywatelskiej. Na stronach, które skorzystają z Civil Rights Defenders Captcha, użytkownicy, żeby przejść dalej, muszą udzielić odpowiedzi na pytanie związane z naruszeniem praw człowieka. Tylko jedna reakcja jest prawidłowa – więc nawet jeśli ktoś uważa, że kara śmierci dla więźniów politycznych jest inspirująca, musi wpisać do captcha odpowiedni z punktu widzenia Civil Rights Defenders wariant. Sytuacje pojawiające się w okienku captcha oparte są w większości na rzeczywistych przypadkach naruszenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ.

Akcja Civil Rights Defenders jest pomysłową propozycją wykorzystania nielubianego narzędzia. Każdy użytkownik internetu styka się z captcha i, chcąc nie chcąc, musi wykonywać wymagane w okienku czynności. Civil Rights Defenders Captcha wymusza refleksję nad problemami praw człowieka, pełniąc przy tym, w wielu wypadkach, po prostu funkcję informacyjną. Pytanie tylko, czy właśnie wymuszony charakter tej refleksji nie zacznie irytować internautów, a to, że trzeba wybrać przewidziany przez twórców wariant odpowiedzi nie będzie odbierane jako próba nachalnego moralizowania.

Próby wykorzystania captcha dla dobra ogółu pojawiły się zresztą wcześniej. Projekt reCAPTCHA miał za zadanie przyspieszanie digitalizowania książek i archiwów czasopism. Dzięki niemu zdigitalizowano 130-letnie archiwum gazety "New York Times".

Informację, jak umieścić przygotowane przez organizację captcha, znajdują się na jej stronie www.
Aleksandra Janowska