Spojrzeć na dziecko jak dziecko

Dorośli oraz ich pociechy mieli naśladować śmieszne miny wyświetlane na ekranie. Zadanie wykonywali nie widząc się nawzajem. Wszyscy uczestnicy bawili się doskonale tak długo, jak długo miny prezentowane im były przez zwyczajne, wyglądające na zdrowe osoby. Śmieszna mina prezentowana przez dziewczynkę cierpiącą z powodu sprzężonej niepełnosprawności bawiła jednak tylko dzieci. Wśród dorosłych wzbudziła ona konsternację. Skąd taka różnica reakcji?

Rodzice, obciążeni bagażem doświadczeń i kulturowych tabu zakazujących śmiania się z osób niepełnosprawnych, na widok "min" robionych przez chorą dziewczynkę odczuwali raczej współczucie, niż chęć do zabawy. Obawa przed niedelikatnością oraz pragnienie zachowania się w sposób poprawny skłaniają dorosłych do podświadomego segregowania ludzi – na "normalnych", wobec których wolno zachowywać się naturalnie i "wymagających specjalnego traktowania", a zatem przesadnie ostrożnego, nienaturalnego zachowania. Taka postawa, mimo że zrodzona z dobrych intencji, dyskryminuje osoby chore, w szczególności cierpiące na niepełnosprawność sprzężoną. Definiowanie spotkanych osób jako chorych odbiera im prawo do zabawy i pełnego przeżywania wszystkich emocji.

Inicjator kampanii – francuska organizacja Noémi – działa w celu zapewnienia dobrego, pełnego życia w społeczeństwie oraz edukacji dla osób cierpiących z powodu niepełnosprawności sprzężonej. Noémi zachęca odbiorców opisanego filmu do weryfikacji "poprawnych politycznie" postaw. Przekonuje, że kluczem do efektywnej i dobrej komunikacji ze wszystkimi, również z osobami niepełnosprawnymi, jest naturalność oraz wyzbycie się zwyczaju etykietowania ludzi na "takich jak my" oraz "innych".

Kampania "Les yeux d’un enfant" ("Oczami dziecka") kontrastuje sposób w jaki na innych ludzi patrzą dorośli z perspektywą przyjmowaną przez dzieci. Najmłodsi uczestnicy "gry edukacyjnej" z rozbawieniem naśladowali zarówno miny osób zdrowych, jak i chorej dziewczynki. Dzieci nie przywiązywały wagi do różnic pomiędzy autorami min, skupiając się na zabawnym odwzorowaniu śmiesznego efektu. W kontekście zabawy postawa maluchów była właściwa. Dzieci nie wyśmiewały się z niepełnosprawnej rówieśniczki, za to śmiały się razem z nią.

Twórcy kreacji zachęcają do rozróżniania kontekstu zabawy od kontekstu życia codziennego. Uświadamiają różnice pomiędzy dworowaniem sobie z kogoś, a  żartowaniem wspólnie z kimś. Umiejętność wyczuwania tych granic stanowi bowiem klucz do godnego, równego traktowania osób niepełnosprawnych. Ułatwia także swobodne interakcje zdrowych i chorych. Liczne komentarze internautów, wyrażające prośbę o wyjaśnienie znaczenia "gry edukacyjnej" zaprezentowanej w kampanii, świadczą o tym, że umiejętność właściwego rozpoznania kontekstu zabawy nie jest powszechna. Zatem akcja francuskiej organizacji okazała się celnie wymierzona w problem, utrudniający zwyczajne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w społeczeństwie.

Fundacja Noémi zajmuje się wsparciem osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi, poprzez rozwój edukacji dostosowanej do ich potrzeb. Organizacja dba również o podnoszenie wiedzy rodziców, opiekunów i społeczeństwa w zakresie budowania relacji z chorymi i umiejętnej pomocy niepełnosprawnym w codziennych sytuacjach życiowych.

Kamila Brzezińska