Niskie płace barierą rozwoju Polski

„Niskie płace barierą rozwoju Polski” – kampania realizowana przez On Board Public Relations dla NSZZ „Solidarność”

Kampania „Niskie płace barierą rozwoju Polski” była reakcją na zbyt wolny wzrost wynagrodzeń i masową falę emigracji zarobkowej Polaków. W ciągu kilku lat za granicę wyjechało ok. 2 mln ludzi, co stanowi ok. 12 proc. osób w wieku produkcyjnym. Roczny wzrost płac w chwili rozpoczęcia kampanii (2007 rok) wynosił 3 proc., a wzrost wydajności pracy 30 proc. Płaca minimalna w Polsce wynosiła zaledwie 240€. Program dotyczył dużej grupy społecznej – ok. 15 mln Polaków. Kampania przyczyniła się do istotnego przyspieszenia wzrostu wynagrodzeń w Polsce.

Badania przed kampanią
Według Międzynarodowej Organizacji Pracy, stopa wzrostu płac powinna wynosić 50% stopy wzrostu wydajności. Według Rady Europejskiej – jeszcze więcej, bo 60%. W Polsce przez ostatnie kilka lat wydajność pracy rosła w tempie 30 proc. rocznie (dane GUS), z tego wynika, że płace powinny rosnąć o 15% rocznie. Tymczasem dane GUS pokazały, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w 2006 r. było tylko o 3,1 proc. wyższe niż w 2005 r. Oznacza to, że płace rosły pięciokrotnie wolniej niż zaleca MOP.
Konsekwencją małego wzrostu płac był wzrost ubóstwa i emigracji zarobkowej Polaków. W 2006, wg danych Komisji Europejskiej, aż 21% Polaków żyło poniżej progu ubóstwa. Rosła też emigracja. Wg danych European Citizen Action Service z 2006 roku, liczba Polaków wyjeżdżających do UE w celach zarobkowych od 1 maja 2004 roku, to aż milion sto dwadzieścia tysięcy osób (aż 3% ludności Polski). Potwierdza te dane sondaż ośrodka badania opinii publicznej PBS DGA przeprowadzony w czerwcu 2006 roku. Aż 40 % ankietowanych deklaruje, że osoba z ich najbliższej rodziny wyjechała za granicę w celach zarobkowych. Jako główną przyczynę wyjazdów Polaków 83 % biorących udział w badaniu wskazuje na niskie zarobki w Polsce.
W społecznej i medialnej dyskusji na temat zmiany tego stanu rzeczy dominował głos środowisk liberalnych, od lat przedstawiających utrzymywanie niskich płac jako element napędowy gospodarki. Były to głosy ekspertów przedstawiające i reprezentujące racje pracodawców. Natomiast druga strona, reprezentująca pracobiorców, do tej pory nie zdobyła się na świadome i zorganizowane dotarcie do opinii społecznej, mediów i decydentów.
Wszystkie te czynniki zdecydowały o zainicjowaniu przez NSZZ „Solidarność” – największy polski związek zawodowy – ogólnopolskiej kampanii społecznej – „Niskie płace barierą rozwoju Polski”. Był to pierwszy w skali kraju program mający upowszechnić argumenty strony pracowniczej, także argumenty prezentowane przez ekspertów, ekonomistów, mających odmienną od środowiska pracodawców koncepcję rozwoju ekonomicznego kraju.

Cele kampanii
Przyspieszenie procesu wzrostu płac w taki sposób, by odzwierciedlał on wzrost wydajności pracy oraz wzrost gospodarczy.

Grupy docelowe
Wyróżniono kilka grup docelowych, do których skierowana była kampania. Byli to politycy i decydenci, pracodawcy, dziennikarze zajmujący się tematyką ekonomiczną oraz najgorzej opłacani i najniżej wykształceni pracownicy.

Strategia komunikacyjna
Kampania była rozdzielona na dwa wątki- jeden związany z rzeczową argumentacją opartą na badaniach i danych liczbowych, drugi oparty na komunikacji argumentów natury emocjonalnej, zwiększający społeczną presję na polityków w zakresie wzrostu płac . Akcja skupiała się na działaniach edukacyjnych, wspartych fachowymi ekspertyzami. Zaangażowana w nią była cała struktura NSZZ – Przewodniczący, członkowie Komisji Krajowej „Solidarności” oraz Zarządów Regionalnych. Ważnym założeniem było skierowanie działań bezpośrednio do najwyższych decydentów– członków Rządu.

Realizacja projektu
Honorowym patronatem objął kampanię Rzecznik Praw Obywatelskich.
Realizację kampanii rozpoczęło powołanie Rady Programowej, w skład której weszli eksperci związani z NSZZ „Solidarność”: m.in. prof. Zofia Jacukowicz i prof. Romuald Jończy. W ramach działań skierowanych do mediów, na początku kampanii odbyła się konferencja prasowa, w której po raz pierwszy wzięli udział eksperci ekonomiczni NSZZ „Solidarność” tworzący tak zwaną Grupę Doradczą. Konferencja była okazją do przedstawienia danych ekonomicznych przemawiających za podwyższeniem płac w Polsce. Spotkanie było na żywo transmitowane przez TVP3.
Przeprowadzono badania opinii społecznej, które wskazały prawdziwe (ekonomiczne) przyczyny wyjazdów Polaków za granicę. Badania odnosiły się też do przyczyn braku wzrostu płac. Wyniki badania były zaprezentowane podczas konferencji prasowej zorganizowanej z udziałem przewodniczącego NSZZ „Solidarność” Janusza Śniadka.
Eksperci NSZZ „Solidarność” prezentowali na dwóch spotkaniach medialnych przygotowany na zlecenie Związku obszerny raport Grupy Doradczej S-Partner skupiającej ekspertow w dziedzinie ekonomii, opisujący zgubne skutki hamowania wzrostu płac. W raporcie analizowano m.in. uzyskiwanie nierealnych wskaźników wzrostu gospodarczego, powstawanie tzw. luki popytowej, wzrost zadłużenia gospodarstw domowych.
Przykładem działania skierowanego bezpośrednio do decydentów było przekazanie Manifestu programowego kampanii, zawierającego postulat wzrostu płac i argumenty przemawiające za jego przyspieszeniem, Prezydentowi i Premierowi RP. Prezydent Lech Kaczyński otrzymał Manifest podczas Krajowego Zjazdu NSZZ „Solidarność” z rąk przewodniczącego NSZZ Janusza Śniadka; Premierowi Jarosławowi Kaczyńskiemu został przekazany na oddzielnym spotkaniu.
Akcja plakatowania była skierowana bezpośrednio do pracowników – miała na celu zbudowanie oczekiwania wzrostu płac. Przygotowano 30.000 plakatów z hasłem „Płace w Polsce powinny rosnąć 2x szybciej”, odnoszącym się do dysproporcji pomiędzy Unijnymi zaleceniami, a wzrostem płac w stosunku do wzrostu wydajności pracy. Plakaty były dystrybuowane przez struktury NSZZ „Solidarność” i zawisły w zakładach pracy w całej Polsce.
W ramach współpracy na łamach „Faktu” prezentowane były przypadki drastycznie niskich płac. Materiałom towarzyszyły informacje na temat kampanii i zaproszenie dla czytelników do skorzystania z bezpłatnej pomocy prawnej ekspertów NSZZ „Solidarność. Celem było dotarcie z poradami do najmniej zarabiających.
By zachęcić do oceny minimalnego poziomu płac, stworzono Kalkulator Płac, dzięki któremu każdy może spróbować policzyć siłę nabywczą minimalnego wynagrodzenia w Polsce. Na potrzeby kampanii powstał także specjalny serwis internetowy. Na stronach solidarnosc.org.pl każdy mógł zapoznać się z założeniami i przebiegiem kampanii.

Badania ewaluacyjne- realizacja założonych celów projektu
Działania prowadzono na przestrzeni pierwszych 6 miesięcy 2007 r.
Dyskusja na temat warunków płacowych w Polsce i rosnąca świadomość pracowników przyczyniły się do przyspieszenia realnego wzrostu płac w Polsce . Według danych GUS podanych w sierpniu 2007, przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło o 9,3% w stosunku do ubiegłego roku. To niemal 3-krotnie szybszy wzrost płac niż rok wcześniej.
Łącznie, w czasie trwania 6-miesięcznej kampanii ukazało się 119 publikacji na temat kampanii , w tym 11 przekazów telewizyjnych i 104 artykuły w prasie. Media chętnie cytowały wypowiedzi członków Rady Programowej. Eksperci „Solidarności” po raz pierwszy zaczęli wypowiadać się na łamach prasy, w programach radiowych i TV.