Jak technologie mobilne mogą zmniejszyć poziom wykluczenia finansowego?

Telefony komórkowe mogą pomóc we włączeniu dodatkowych 600 milionów osób na całym świecie w system profesjonalnych usług finansowych, ale dostęp do mobilnego pieniądza to dopiero pierwszy krok do eliminacji wykluczenia finansowego.

Mastercard opublikował właśnie raport pt. „Rozplątać sieć” (Unravelling the web of inclusion), który potwierdza, że technologie mobilne mogą pomóc w znacznym zmniejszeniu wykluczenia finansowego. Jak wynika z przeprowadzonego badania, 60% wszystkich „nieubankowionych” osób na świecie to mieszkańcy zaledwie 15 krajów rozwijających się Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. Oznacza to tyle, że około 607 milionów obywateli wspomnianej „piętnastki” jest użytkownikami telefonów komórkowych, ale wciąż nie ma konta w banku. Na szczycie listy znajdują się Chiny (204 mln), następnie Pakistan (69 mln), Bangladesz (50 mln), Indonezja (49 mln) i Wietnam (43 mln). Na dalszych miejscach znalazły się: Nigeria, Meksyk, Filipiny, Brazylia, Turcja, Kolumbia, Argentyna, RPA, Tanzania oraz Indie. Technologie mobilne mogą więc zapewnić im natychmiastowy dostęp do korzyści wynikających z włączenia finansowego.

Ann Cairns, wiceprezeska Mastercard, zwraca jednak uwagę na główny wniosek płynący z raportu: Samo zapewnienie dostępu do usług finansowych nie wystarczy. Jeśli chcemy faktycznie coś zmienić, musimy sprawić, aby ludzie stali się aktywnymi użytkownikami produktów finansowych. W skali globalnej 20% osób mających rachunek bankowy lub rachunek z pieniądzem mobilnym, nie używało ich przez ponad rok, a duży odsetek pozostałych robił to tylko okazjonalnie. Tam, gdzie brakuje usług bankowych lub produkty finansowe są słabo dostępne, ludzie zwracają się do usługodawców nieformalnych, takich jak sąsiedzkie kluby oszczędnościowe, lokalni pożyczkodawcy oraz nielicencjonowane usługi transferów pieniężnych. Większość osób o niskich dochodach często korzysta z takich nieformalnych rozwiązań i prowadzi skomplikowane, lecz uporządkowane życie finansowe. Nie mają jednak ochrony prawnej, podejmują duże ryzyko i mogą płacić więcej za znacznie gorsze produkty.

Jak można przeczytać w raporcie, walka z wykluczeniem nie polega na zachęcaniu do całkiem nowych zachowań lub budowaniu nowych rynków. Jej celem nie jest też samo zapewnienie dostępu do usług finansowych głównego nurtu. Chodzi w niej o to, aby profesjonalni dostawcy oferowali usługi atrakcyjniejsze niż sektor nieformalny. Innym ważnym problemem jest duża luka w dostępie do usług finansowych kobiet i mężczyzn. Luka ta mogłaby jeszcze powiększyć się, gdyby technologie mobilne i cyfrowe stały się głównym kanałem świadczenia usług finansowych. Na przykład w krajach rozwijających się różnica między liczbą posiadaczy rachunków bankowych obu płci wynosi osiem punktów procentowych (67% mężczyzn w porównaniu z 59% kobiet). W wielu krajach, jak np. Maroko i Peru, osiąga ona wielkość dwucyfrową, a w Pakistanie i Bangladeszu nawet 30 pkt. proc. Kobiety rzadziej realizują lub przyjmują płatności cyfrowe, częściej korzystają z nieformalnych produktów finansowych, a w sytuacjach awaryjnych mają mniejszy dostęp do dodatkowych funduszy.

Raport pt. „Rozplątać sieć”, opracowany na zlecenie Mastercard, został przedstawiony 28 marca 2019 roku na konferencji Financial Inclusion Summit w Oslo, zorganizowanej przez Fintech Mundi ― globalną firmę wspierającą rozwój technologii fintech. Wśród prelegentów znaleźli się m.in. Ann Cairns, wiceprezeska Mastercard i prezes ds. rynków międzynarodowych, Greta Bull, dyrektor generalna CGAP (Bank Światowy) oraz James Mwangi, dyrektor generalny banku Equity Bank Kenya.