Czy Polacy szanują różnorodność?

Duży szacunek dla różnorodności w miejscu pracy, kobiety jako grupa najbardziej otwarta na różnorodność, a także wyłonienie trzech segmentów respondentów, z których najliczniejszy stanowią entuzjaści różnorodności to kluczowe wnioski z badania [1], przeprowadzonego na potrzeby Kongresu Różnorodności, organizowanego przez firmę Henkel Polska i platformę BE.NAVIGATOR

 – Badanie „Obecność tolerancji dla różnorodności w społeczeństwie polskim 2017 roku”, miało na celu zbadanie postaw wobec różnorodności w różnych środowiskach, w których funkcjonuje każdy z nas: w pracy, życiu prywatnym oraz otoczeniu społecznym. Myślę, że dzięki przebadanym zagadnieniom możemy przynajmniej w pewnej części próbować odpowiedzieć na pytanie, czy Polacy rozumieją, czym jest różnorodność
i w jakim stopniu są na nią otwarci – powiedziała Dorota Strosznajder, pełnomocnik ds. odpowiedzialności społecznej Henkel Polska.

Szacunek dla różnorodności powszechny w miejscu pracy

Jak wynika z badania, Polacy deklarują największą otwartość wobec różnorodności, odnosząc się do sfery zawodowej. Dla 3/4 pracujących Polaków kwestia szacunku dla różnorodności jest ważnym aspektem wyboru miejsca pracy, zdecydowana większość pracujących (85%) uważa, że w ich miejscu pracy ludzie się szanują, a 70% uważa, że można w nim liczyć na szacunek wobec odmiennych poglądów. Przy czym szacunek ten zmienia się w zależności od charakteru miejsca pracy. Najlepiej jest on oceniany przez pracujących w dużych firmach z kapitałem zagranicznym, a najsłabiej przez osoby zatrudnione w administracji publicznej (79% vs. 62%).  – Dysproporcja ta nie dziwi o tyle, że szacunek wobec odmiennych poglądów jest wpisany w kulturę organizacyjną wielu dużych firm mających międzynarodowe korzenie – mówi Kuba Antoszewski, PR Manager w Kantar Millward Brown.

Zdecydowana większość respondentów jest otwarta na pracę w różnorodnych zespołach – 93% deklaruje zadowolenie lub neutralność (odpowiedź „nie ma to dla mnie znaczenia”) wobec pracy z osobami o innym wyznaniu lub innej narodowości, a 86% respondentów pozostaje przychylnych lub neutralnych wobec pracy z osobami o odmiennej orientacji seksualnej.

W sferze prywatnej także dominuje otwartość

Deklarowany stopień otwartości na różnorodność wygląda nieco inaczej, gdy respondenci zostali zapytani o kwestie związane z życiem prywatnym. Odpowiedzi na tym polu są zróżnicowane w zależności od obszaru, jakiego dotyczy pytanie, jednakże zazwyczaj również w tej sferze dominują postawy tolerancji i otwartości.

Respondenci w większości (85%) zgadzają się z twierdzeniem, że uczenie dzieci akceptacji odmienności i różnorodności w szkołach ma pozytywny wpływ na ich wychowanie. Również zdecydowana większość respondentów nie ma nic przeciwko sytuacjom, w których w ich najbliższym otoczeniu są różnorodne osoby: 87% za pozytywną lub neutralną ocenia sytuację, w której ich zięć lub synowa jest przedstawicielem innej narodowości, a 94% nie widzi problemów w sytuacji, w której ich sąsiad to osoba o innym wyznaniu. Także sytuacja, w której nauczyciel dzieci respondenta reprezentuje odmienną orientację seksualną nie jest w większości problematyczna – a pozytywną lub neutralną uznało ją 72% badanych.

Najwięcej kontrowersji związanych z otwartością w życiu prywatnym budzą kwestie narodowościowe dotyczące konkretnej, określonej narodowości. 44% badanych deklaruje sprzeciw wobec zamieszkiwania w sąsiedztwie osoby o pochodzeniu romskim, 37% – syryjskim, a 28% – marokańskim. – Biorąc pod uwagę, że niechęć ta dotyczy przede wszystkim najmłodszych respondentów, w wieku 18-24 lata, możemy zastanowić się na ile postawy te wynikają z przekazów medialnych i wpływu social mediów na młodych ludzi. Być może postawy otwartości i tolerancji kształtują się z wiekiem?  – zastanawia się Kuba Antoszewski, PR Manager w Kantar Millward Brown.

Entuzjaści różnorodności w przewadze

W zależności od, tego jak badani podchodzą do kwestii różnorodności i czy dostrzegają wynikające z niej korzyści, można wyłonić trzy grupy osób: „entuzjastów różnorodności”, stanowiących 43% respondentów i wskazujących jedynie jej pozytywnie efekty (np., że można się dzięki niej czegoś nauczyć, skonfrontować punkty widzenia, społeczeństwo staje się bardziej otwarte i lepiej rozumie się problemy innych ludzi), „realistów różnorodności” (40% badanych), dostrzegających zarówno pozytywne jak i negatywne efekty różnorodności oraz – zdecydowanie najmniej liczną grupę (14%) – „przeciwników różnorodności”, wskazujących jedynie jej negatywne strony.

Entuzjaści różnorodności nie tylko wymieniają najwięcej korzyści wynikających
z różnorodności, ale też zdecydowanie częściej niż pesymiści wyrażają zadowolenie zarówno z pracy w różnorodnych zespołach (w zespole kobieco-męskim, zespole wielopokoleniowym, a także złożonym z osób o innym wyznaniu, narodowości lub orientacji seksualnej), jak i sytuacji prywatnych konfrontujących ich z różnorodnością (w szczególności gdy dotyczy ona wielopokoleniowej grupy znajomych, zięcia lub synowej o innej narodowości, nauczyciela dzieci o innej orientacji seksualnej czy sąsiada o innym wyznaniu).

Kobiety najbardziej otwarte na różnorodność

Grupą społeczną, wykazującą zdecydowanie najwięcej zrozumienia dla różnorodności i dostrzegającą najwięcej jej pozytywnych korzyści, są kobiety. 47% z nich należy do grupy optymistów różnorodności. Pracujące kobiety deklarują, że dzięki różnorodności można nauczyć się czegoś więcej i skorzystać z wiedzy oraz umiejętności innych osób (65%), a także poznać i skonfrontować różne punkty widzenia (54%). Kobiety mają jednocześnie mniejszy opór niż mężczyźni (20% vs. 35%) wobec sytuacji, kiedy nauczyciel ich dzieci jest odmiennej orientacji seksualnej, a także są zdecydowanie bardziej od mężczyzn przekonane o pozytywnym wpływie, jaki ma uczenie dzieci w szkołach akceptacji odmienności i różnorodności (95% wobec 77%).  Rzadziej też od mężczyzn wskazują jako różnicującą orientację seksualną, wyznanie i rasę.

Ich większa otwartość na różnorodność przekłada się na środowisko zawodowe. Aż 82% kobiet deklaruje, że kwestia szacunku dla różnorodności jest dla nich szczególnie ważna przy wyborze nowego miejsca pracy (dla mężczyzn odsetek ten wynosi 63%). Kobiety są także bardziej otwarte niż mężczyźni na pracę z osobami odmiennymi w jakiś sposób od nich samych. Przykładowo częściej niż mężczyźni deklarowały zadowolone z pracy w zespole z osobami o innym wyznaniu (23% wobec 16%) lub innej orientacji seksualnej (22% wobec 13%).

Różnorodność w życiu społecznym

Najbardziej krytyczni byli respondenci w odpowiedziach na pytania o największym poziomie ogólności, gdy dotyczyły tolerancji w życiu społecznym. Tylko 23% badanych uważa, że jako społeczeństwo jesteśmy tolerancyjni i z łatwością akceptujemy innych, a tylko 30%, że różne grupy społecznie mogą czuć się dobrze i bezpiecznie. Wydaje się jednak, że nie jest to sytuacja dla respondentów zadowalająca. Blisko 2 z 3 badanych życzyłoby sobie więcej szacunku dla odmienności i tolerancji w życiu politycznych, a co drugi więcej szacunku dla odmienności i tolerancji w mediach społecznościowych.

Najbardziej krytyczni byli respondenci w ocenie otwartości i tolerancji w życiu społecznym. Tylko 23% badanych uważa, że jako społeczeństwo jesteśmy tolerancyjni i z łatwością akceptujemy innych, a tylko 30%, że różne grupy społecznie mogą czuć się dobrze
i bezpiecznie.  Respondenci w tym pytaniu odnosili się do większego poziomu ogólności, niż
w przypadku pytań o życie prywatne, czy zawodowe ich samych. Znów więc rodzi się pytanie, na ile taka niska ocena nas jako Polaków jest efektem ich osobistych doświadczeń, a na ile doniesień medialnych. Tak czy inaczej optymistyczny w tym kontekście pozostaje fakt, że badani dostrzegają potrzebę zmian w tym zakresie.  Blisko 2 z 3 badanych życzyłoby sobie więcej szacunku dla odmienności i tolerancji w życiu politycznym, a co drugi więcej szacunku dla odmienności i tolerancji w mediach społecznościowych – komentuje Kuba Antoszewski
z Kantar Millward Brown.

Wyniki badania „Obecność tolerancji dla różnorodności w społeczeństwie polskim 2017 roku”, potwierdzają, że zagadnienia różnorodności i tolerancji nie są dla Polaków tematem obcym – coraz częściej zauważamy i czerpiemy z nich konkretne korzyści. Podejście korporacji zwracających uwagę na kwestię szacunku dla różnorodności wydaje się być w tym kontekście bardzo cenne, gdyż wspiera otwartość ludzi na siebie nawzajem. Wyzwaniem dla naszego społeczeństwa pozostaje przeniesienie dobrych praktyk obecnych w życiu zawodowym i prywatnym również do sfery życia społecznego, a w tym – do debaty publicznej.

[1] Badanie „Obecność tolerancji dla różnorodności w społeczeństwie polskim 2017 roku” zostało zrealizowane przez instytut badawczy Kantar Millward Brown w dniach 13-21 września na ogólnopolskiej próbie 1002 pracujących Polaków.