Ateiści wyszli z szaf

„Nie wierzysz w Boga? Nie jesteś sam” oraz „Nie zabijam. Nie kradnę. Nie wierzę” – pod takimi hasłami organizowana jest „pierwsza w Polsce ateistyczna kampania billboardowa” przygotowywana jest przez Fundację Wolność od Religii oraz inne polskie organizacje ateistyczne.

Plakaty z ateistycznymi hasłami zawisną w wielu, zwłaszcza tych postrzeganych jako najbardziej religijne, miastach w Polsce. Pierwszy plakat z hasłem „Nie zabijam. Nie kradnę. Nie wierzę” pojawił się w Lublinie 1 października. Także w tym mieście w połowie miesiąca powieszone zostaną kolejne – tym razem z hasłem „Nie wierzysz w Boga, nie jesteś sam”. W Świebodzinie, Częstochowie i Krakowie ateistyczne billboardy pojawią się w listopadzie. Tuż potem we Wrocławiu i w Poznaniu. Do końca roku ateistyczne hasła będą promowane także w Warszawie, Katowicach, Rzeszowie, Tarnowie, Gdańsku oraz w Łodzi.

Ateiści i racjonaliści oraz inne osoby, którym pomysł akcji się podoba, wpłacili na jej realizację już ponad 26 tysięcy złotych. Kampania promowana jest za pośrednictwem strony internetowej wolnoscodreligii.pl oraz na Facebooku, gdzie zgromadziła ponad 2300 zwolenników. Na stronie www fundacji można kupić specjalne koszulki, z których dochód będzie przeznaczony na wsparcie przedsięwzięcia. Każdy kto chciałby zobaczyć ateistyczny plakat na przeciwko swego okna może wpłacając na konto Fundacji minimum 300 zł podać lokalizację, a organizatorzy obiecują to uwzględnić.

Za jedną z pierwszych głośnych kampanii tego typu uważa się akcję prowadzoną cztery lata wcześniej w Wielkiej Brytanii – dziennikarka Ariane Sherine w ciągu kilku dni zebrała fundusze na umieszczenie na londyńskich autobusach hasła „There’s probably no god. Now stop worrying and enjoy your life” (Prawdopodobnie bóg nie istnieje. Także przestań się teraz martwić i ciesz się życiem). Pomysł został podjęty w kilku innych miejscach – i tak autobusy z tym samym (bądź dosłownie przetłumaczonym) hasłem można było zobaczyć m.in. w Melbourne, Barcelonie, Helsinkach i Montrealu. Przeprowadzenie akcji nie udało się m.in. w Irlandii Północnej, Genewie i kilku kanadyjskich miastach – ze względu na niechęć władz, skargi kościołów bądź odmowy współpracy ze strony przedsiębiorstw autobusowych.

Hasła na środkach komunikacji miejskiej wzbudziły chyba największe medialne zainteresowanie, ale billboardy z prolaickim przesłaniem z pewnością nie są sprawą nową przynajmniej dla mieszkańców USA. Na stronie atheistbillboards.com zainteresowani mogą skorzystać nawet z wyszukiwarki, by znaleźć reklamy sponsorowane przez stowarzyszenia niewierzących, posegregowane według stanów, miast, roku emisji i typu nośnika. Już na stronie głównej zobaczyć można billboard z… błękitnym niebem, chmurami i hasłem „Don’t believe in God? You’re not alone”, z pewnością wyglądający znajomo polskim obserwatorom. Najnowsza odsłona kampanii pojawiła się we wrześniu w Tallahassee, stolicy stanu Floryda. Identyczne billboardy pojawiły się też wcześniej w innych miastach. Tę konkretną kampanię przygotowują lokalne oddziały Coalition for Reason, ale organizacji prowadzących takie akcje jest kilkanaście.

Podstawowe cele kampanii według polskich organizatorów są następujące:

– wywołanie ogólnopolskiej dyskusji na temat postrzegania wartości uniwersalnych jako zasad przynależnych religii, a w szczególności religii katolickiej.

– zwrócenie uwagi na fakt, że w Polsce mieszka liczna grupa osób o światopoglądzie ateistycznym, agnostycznym, sceptycznym. Kampania jest wyrazem sprzeciwu wobec pomijania konstytucyjnych praw do poszanowania wolności wyznania.

– włączenie się w dyskusję – protest przeciwko finansowaniu z budżetu państwa i obecności religii katolickiej w publicznych przedszkolach i szkołach.

Fundacja Wolność od Religii została powołana głównie z chęci podejmowania wszelkich działań związanych z informowaniem opinii publicznej w kwestiach dotyczących ateizmu, a także promowaniem konstytucyjnej zasady rozdziału Kościoła i Państwa – czytamy m.in. na stronie organizacji – Bardzo zależy nam na rozdziale państwa od kościołów. Chcielibyśmy aby z budżetu naszego kraju nie finansowano działalności Kościołów, aby polska szkoła nie była miejscem, w którym uczy się młodych Polaków religii kościoła katolickiego (za pieniądze podatników – również ateistów).

– Mój stosunek do ateistycznej kampanii billboardowej i użytych w niej haseł jest sceptyczny – komentuje Andrzej Dominiczak, założyciel i prezes fundacji Sapere Aude (polskiego partnera Center for Inquiry Transnational, znanej w USA organizacji ateistycznej), członek redakcji kwartalnika Bez Dogmatu, tłumacz książek o charakterze wolnomyślicielskim i antyklerykalnym. – Moje wieloletnie kontakty ze środowiskami ateistycznymi z wielu krajów i analizy procesów sekularyzacji wskazują, że ateizacja sprzyja liberalizacji, humanizacji i racjonalizacji życia społecznego, jeśli jest wynikiem upowszechnienia się rzetelnego, krytycznego myślenia i zaniku autorytarnych postaw. Ateizm popularyzowany metodami propagandowymi, przez proste hasła i demonstracje – poza tym, że w polskich realiach przeciwskuteczny – nie gwarantuje dosłownie niczego. Nie podoba mi się również, że nasza kampania jest – jak zwykle w Polsce – wierną kalką setek tego typu akcji z USA, Europy, Australii, Brazylii i innych krajów. Nawet organizacja prowadząca nazywa się tak samo jak fundacja amerykańska, która należała do najbardziej aktywnych organizatorów kampanii billboardowych w USA. Znowu okazujemy się papugą narodów i to w wątpliwej sprawie.

Choć autorzy kampanii nie mówią o chęci propagowania ateizmu samego w sobie, a o wywołaniu dyskusji o prawach już istniejącej grupy niewierzących, pozostaje pytanie, czy debata rzeczywiście potoczy się w tym kierunku, czy stanie się tak, jak twierdzi Dominiczak – Polskie billboardy zapewne pogłębią polaryzację społeczną i umocnią wśród wierzących skłonność do obronnej agresji.

Obok Fundacji Wolność od Religii pierwszy billboard ateistyczny w Polsce wspierają także: Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów, Stowarzyszenie Ateistyczne, portale: apostazja.pl, apostazja.info, ateista.info.pl, nieklerykalny.pl i laickie.pl oraz blog „Stop Dyskryminacji”.
Paulina Wajszczak