Olej palmowy – zamiast bojkotować lepiej certyfikować

Powstała pierwsza Polska Koalicja ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego. Jej głównym celem jest osiągnięcie poziomu stu procent zrównoważonego oleju palmowego wykorzystywanego w naszym kraju najpóźniej do 2023 roku. Badania pokazują, że bojkot oleju palmowego i szukanie jego zamienników nie mają uzasadnienia. Zamiast bojkotować lepiej certyfikować.

Olej palmowy znajduje się w niemal połowie produktów gotowych i przetworzonych, które znajdziemy na półkach supermarketów. Jest w margarynie, ciastkach, a nawet szamponie do włosów. Może być ukryty w różnych artykułach pod nazwami takimi jak: tłuszcze CBE i CBS, emulgator E471, mirystynian izopropylu, kwas palmitynowy, stearynian glicerolu, stearynian sorbitolu, alkohol cetylowy, palmitynian askorbilu, octan tokoferylu, alkohol stearylowy, alkohol oleilowy i oktyldodekanol, oleinian i stearynian sorbitolu czy palmitynian etyloheksylu. Ze względu na wysoką efektywność produkcji oraz uniwersalne wykorzystanie stał się istotnym surowcem w produkcji żywności, biopaliw, chemii oraz kosmetyków. Palma olejowa uprawiana jest przede wszystkim w krajach z klimatem równikowym i podrównikowym. 85% światowej produkcji zlokalizowane jest w dwóch państwach – Indonezji (54%) i Malezji (31%).

Produkcja oleju palmowego z niecertyfikowanych źródeł doprowadza do utraty olbrzymich powierzchni lasów, a ekosystemy lasów deszczowych uznawane są za najbogatsze pod względem różnorodności biologicznej na świecie. Przekształcanie lasów w plantacje palmy olejowej prowadzi do bezpośredniego zagrożenia dla wielu gatunków, takich jak: orangutan, słoń sumatrzański, pantera mglista, tygrys sumatrzański czy słoń indyjski. Lasy i torfowiska są wypalane pod uprawy, co powoduje ogromne emisje dwutlenku węgla. Dodatkowo substancje chemiczne stosowane na plantacjach zanieczyszczają glebę, środowisko i wodę.  Wylesianie pod palmę olejową jest tragedią dla lokalnych społeczności. W wyniku zanieczyszczeń ludzie tracą dostęp do czystej wody pitnej, a kurczące się zasoby ryb w rzekach powodują coraz większe problemy z pozyskiwaniem pożywienia.

Jednakże globalnie olej palmowy zapewnia 40% światowego zapotrzebowania na oleje roślinne, zajmując 10% lądu przeznaczonego pod uprawy roślin oleistych. Całkowita rezygnacja z oleju palmowego, czy próba zastąpienia go innymi olejami, jest nieuzasadniona nie tylko ekonomicznie, ale też środowiskowo. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest certyfikacja upraw tego surowca, aby jego produkcja miała zdecydowanie mniejszy negatywny wpływ na światową różnorodność biologiczną, a także zmianę klimatu.

Owoce palmy olejowej, Indonezja

Z raportu firmy Frost & Sullivan, przygotowanego na zlecenie Fundacji WWF Polska, wynika, że średnia roczna konsumpcja oleju palmowego w Polsce w przeliczeniu na jednostkę̨ PKB w 2017 roku wyniosła 711 kg. Średnia w UE wynosi 381 kg. Od 2004 roku import oleju palmowego do Polski wzrósł o 150%. Zastąpienie oleju palmowego rodzimymi olejami – rzepakowym czy słonecznikowym – oznaczałoby mniejsze szkody dla różnorodności biologicznej na świecie, ale przy obecnym popycie na produkty zawierające oleje roślinne nie ma wystarczającej powierzchni do ich uprawiania. Potrzebowalibyśmy cztery razy więcej terenów pod uprawy. Co więcej, całkowite zastąpienie oleju palmowego w Polsce innym olejem roślinnym wiązałoby się ze zwiększonymi emisjami dwutlenku węgla.

Bojkot jednego rodzaju oleju nie ma sensu, bo spowodowałoby to przeniesienie problemu w inną część świata. Działania rządów i organizacji pozarządowych powinny się skupić na zmniejszaniu konsumpcji wszystkich olejów, zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych, a także na nakładaniu na producentów obowiązku korzystania z oleju z certyfikowanych źródeł (RSPO) – mówi Ewa Chodkiewicz z WWF Polska.

Uroczyste podpisanie Deklaracji przystąpienia do PKZOP Członków Założycieli, reprezentujących firmy z branży spożywczej, kosmetycznej, chemicznej odbyło się 17 czerwca 2019 roku. PKZOP uznała certyfikację RSPO (Roundtable for Sustainable Palm Oil), czyli Okrągłego Stołu ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego za najlepszą obecnie istniejącą certyfikację na rynku, która gwarantuje zrównoważony charakter upraw i wiarygodne kryteria środowiskowe. PKZOP chce doprowadzić do zaprzestania wylesiania i dalszej degradacji środowiska, do której doprowadza ekstensywne rolnictwo. Plantacje, którym przyznaje się certyfikat RSPO nie doprowadzają do wylesiania, a co za tym idzie do utraty siedlisk dzikich zwierząt. Jednocześnie gwarantują godne warunki pracy dla lokalnych społeczności. PKZOP jest niezależną koalicją, która ma jasno określone cele i strategię działania wraz z planem długoterminowym. Jest nim osiągnięcie celu strategicznego – stu procent zrównoważonego oleju palmowego w Polsce najpóźniej do 2023 roku. W Radzie Naukowej Koalicji zasiedli prof. dr hab. Krzysztof Krygier – były Kierownik Zakładu Technologii Tłuszczów i Koncentratów Żywności w SGGW, dr Małgorzata Roge-Wiśniewska z Uniwersyteckiego Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem oraz dr Tomasz Bocheński – analityk z placówki badawczej Frost & Sullivan.

Lista członków PKZOP:

1. BASF POLSKA
2. CARREFOUR POLSKA
3. CONTROL UNION POLAND SPÓŁKA Z O.O
4. FERRERO POLSKA
5. FORUM ODPOWIEDZIALNEGO BIZNESU
6. JERONIMO MARTINS POLSKA
7. LOTTE WEDEL
8. MONDELEZ POLSKA
9. NEPCON
10. NESTLÈ POLSKA
11. UNILEVER POLSKA
12. WWF POLSKA

Pełen raport na temat konsumpcji oleju palmowego można znaleźć TUTAJ.