Wycieczki śladami korupcji w stolicy Czech

Dobre piwo, dzielny wojak Szwejk, zabawny Krecik – pierwsze skojarzenia z Czechami mają raczej przyjemny, pozytywny wydźwięk. Jednak, podobnie jak pozostałe kraje postkomunistyczne, Czesi zmagają się z wszechobecną korupcją. Petr Šourek, praski dramaturg i filozof, w dość nietypowy sposób postanowił zwrócić uwagę na ten istotny problem. Zakładając, że warte pokazania są nie tylko piękne kościoły, zabytkowe dzielnice miast czy miejsca związane z historią kraju, otworzył biuro podróży „Corrupt Tour”, prawdopodobnie jako pierwszy w historii oferując turystom możliwość odwiedzania miejsc związanych ze słynnymi aferami korupcyjnymi. Wycieczki ich śladami to zwiedzanie miejsc i obiektów, w których doszło do sfinalizowania nielegalnych interesów albo też powstałych w ich wyniku.

Biuro działa od połowy lutego br. Początkowo komentatorzy zastanawiali się, czy inicjatywa Šoureka to jedynie żart i próba ośmieszenia bardzo groźnego zjawiska, czy też prawdziwe przedsięwzięcie biznesowe. Motto biura – „Best of the worst” (Najlepsze z najgorszego) czy jego pomarańczowe i niebieskie barwy (kolory dwóch największych partii politycznych Czech) mogły wskazywać na parodię i rodzaj prowokacji. Jednak po miesiącu „Corrupt Tour” działa nadal, a organizowane przez nie wycieczki cieszą się coraz większą popularnością, zarówno wśród czeskich, jak i zagranicznych turystów. Także sam Šourek w wywiadzie dla czeskiej telewizji podkreślał, że jego biuro podróży to nie żart. – To prawdziwe biuro podróży, działa tak jak każde inne. To prawdziwy produkt, może z wyjątkiem tego, że ma stosunkowo duży element twórczy i ostatecznie lokuje się w czymś, co określiłbym jako „przemysł kreatywny” – mówił.

Na stronie internetowej biura można sprawdzić ceny i pełną ofertę. Jak na razie obejmuje ona cztery pozycje, m.in. „Praskie Safari”, podczas którego turyści są zabierani do domów i biur „szarych eminencji” czeskiej polityki – lobbystów i biznesmenów, łączonych z różnymi nadużyciami; w ramach wycieczki „Szpitale na peryferiach prawa” (nazwa nawiązująca do popularnego także w Polsce serialu „Szpital na peryferiach”) chętni mogą się wybrać do trzech praskich szpitali powszechnie podejrzewanych o defraudację państwowych funduszy.

Większość komentatorów podkreśla oryginalność pomysłu i odwagę Petra Šoureka. Kilka znanych organizacji (m.in. Amnesty International) oficjalnie poparło jego inicjatywę. Z pewnością nie są jednak nią zachywcone osoby związane z miejscami, znajdującymi się na „korupcyjnych szlakach“. Hana Elišáková, szefowa działu prawnego szpitala „Motol“, który znajduje się w programie „Szpitali na peryferiach prawa“, w liście otwartym do zarządu „Corrupt Tour“ napisała, że zorganizowana przez nie wycieczka złamała szpitalne przepisy higieny, mogła utrudnić leczenie pacjentów i naruszała ich prywatność.

Z kolei dla Mariusza Szczygła, miłośnika i znawcy Czech, pomysł nietypowego biura podróży to przejaw mentalności charakterystycznej dla naszych południowych sąsiadów. – To typowe czeskie przedsięwzięcie: zrobić sobie jaja ze wszystkiego. Przy okazji wszystko, co złe obrócić na swoją korzyść. Czesi uwielbiają żartować, ale też mają taką cechę, że z każdej wady wyciągną zaletę, że umieją wszystko co złe zamienić na jakiś pożytek – komentował popularny dziennikarz. W swojej najnowszej książce „Laska nebeska“ tę charakterystyczną czeską cechę – za rzeźbiarzem Davidem Černym – określa jako „samozaspokojenie“. – Rozumiem je tak, że [Czesi] z każdej wady będą wysysać zaletę tak długo, aż się uspokoją. (…) Wydobyć choćby spod ziemi dobrą stronę zdarzeń. (…) Najprawdopodobniej to jedyne wyjście, żeby przystosować się do niekomfortowej sytuacji” – pisze.

A zgodnie z ostatnim rankingiem Transparency International, międzynarodowej organizacji badającej praktyki korupcyjne, sytuacja Czechów, jeśli chodzi o poziom korupcji jest nader niekomfortowa. Nasi południowi sąsiedzi zostali sklasyfikowani dopiero na 57 miejscu na liście krajów o najniższym wskaźniku korupcji z wynikiem 4,4 pkt (w dziesięciostopniowej skali). Ranking obejmował 182 kraje. Za Czechami znalazły się głównie państwa afrykańskie i południowoamerykańskie.
Jacek Czerwiński