Fakty a opinie o CSR w Polsce

Jak wynika z najnowszego raportu KPMG w Polsce i Forum Odpowiedzialnego Biznesu pt. „Społeczna odpowiedzialność biznesu: fakty a opinie”, wśród dużych i średnich firm w Polsce panuje bardzo duża świadomość zasadności prowadzenia odpowiedzialnego biznesu (CSR).

Dobre praktyki w zakresie działania w oparciu o wdrożone programy CSR podejmuje w Polsce co druga badana firma, przy czym najczęściej są to firmy bardzo duże i te z udziałem kapitału zagranicznego. Kwestia społecznej odpowiedzialności biznesu nabiera znaczenia w przedsiębiorstwach realizujących działania CSR – w co drugim z nich członek zarządu odpowiada za kwestie CSR, a 63% formalnie uwzględnia je w swojej strategii. Z drugiej strony, mimo przedstawianych opinii, że powinnością firm jest odpowiadanie na wyzwania społeczne i ekologiczne (96%), dla 18% firm CSR oznacza długofalowe i planowe zaangażowanie.

Firmy, zapytane o konkretne wyzwania, które są najważniejsze z ich punktu widzenia, zdecydowanie najczęściej (50%) wskazywały na ochronę środowiska naturalnego. Jest to najistotniejsza kwestia nie tylko dla firm przemysłowych (56%), które poprzez produkcję mają bezpośredni negatywny wpływ na środowisko, ale także dla przedsiębiorstw z sektora usług (38%). Drugim najważniejszym wyzwaniem z punktu widzenia badanych przedsiębiorstw jest rozwój społeczności lokalnych. To wyzwanie zdecydowanie częściej wskazywane było przez firmy przemysłowe (40%) niż usługowe (29%). Natomiast najrzadziej wskazywano na istotność edukacji w zakresie odpowiedzialnej konsumpcji (10%) oraz profilaktykę zdrowotną (4%). Przyczyną takiego postrzegania tych zagadnień może być przeświadczenie, że w tego typu działania powinny angażować się przede wszystkim firmy, które dostarczają produkty szkodliwe dla zdrowia lub mogące prowadzić do uzależnień.

Ponad trzy czwarte (77%) przedstawicieli dużych i średnich firm obecnych w Polsce jest zdania, że prowadzenie działalności biznesowej zgodnie z koncepcją CSR ma korzystny wpływ na wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Takie przekonanie nieznacznie rzadziej wyrażają przedstawiciele najwyższej kadry kierowniczej (73% wskazań) niż pozostali pracownicy (81%).

Najczęściej wskazywaną potencjalną korzyścią jest poprawa wizerunku firmy na rynku – ponad połowa (52%) badanych uważa, że może być to efekt prowadzenia działań CSR. Kolejnym ważnym benefitem, jaki może odnieść firma, jest wzrost akceptacji przez otoczenie, na co wskazuje ponad jedna trzecia przedstawicieli dużych i średnich przedsiębiorstw.  

Mniej niż połowa (46%) dużych i średnich firm w Polsce prowadzi obecnie działania CSR. Kolejne kilkanaście procent (15%) zastanawia się nad rozpoczęciem ich prowadzenia, co oznacza, że w najbliższych latach można spodziewać się rozwoju tej koncepcji w polskich firmach.

Zdecydowanie najrzadziej (37%) działaniami CSR zajmują się firmy polskie, nieposiadające żadnego powiązania z kapitałem zagranicznym. Udział przedsiębiorstw prowadzących działania z zakresu CSR jest wyższy wśród firm z kapitałem zagranicznym, przyjmując najwyższą wartość (61%) dla firm posiadających jedynie kapitał zagraniczny.

Jak wynika z badań, znacznie częściej działania z zakresu CSR podejmują przedsiębiorstwa duże i bardzo duże. W grupie firm mniejszych pod względem zatrudnienia (do 249 osób), tylko co czwarta firma podejmuje działania CSR. W grupie firm największych, czyli zatrudniających w Polsce powyżej 1 tys. pracowników, aż dwie na trzy firmy prowadzą działalność zgodnie z koncepcją CSR.

W celu określenia stopnia społecznej dojrzałości dużych i średnich firm przeanalizowano działania, które obecnie prowadzą. Pod uwagę wzięto nie tylko fakt podejmowania działań z zakresu CSR, ale także formalnego uwzględnienia CSR w strategii oraz przygotowywania raportów na temat prowadzonych w tym obszarze aktywności. Najliczniejszą (54%) grupę stanowią przedsiębiorstwa nieaktywne, czyli takie, które nie realizują w Polsce działań z zakresu CSR. Najczęściej były to najmniejsze z badanych firm (pod względem zatrudnienia) oraz te, które nie posiadają udziału kapitału zagranicznego. Drugą grupę stanowią firmy aktywne, czyli prowadzące działania z zakresu CSR w Polsce. Z niej można wyodrębnić trzy zasadnicze podgrupy. Pierwsza z nich, najmniej liczna (13%), to firmy początkujące. Prowadzą one działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu, ale nie robią nic ponadto, tj. nie uwzględniają CSR w strategii firmy, ani nie przygotowują raportów społecznych czy zrównoważonego rozwoju.

Kolejną grupą, nieznacznie bardziej liczną (15%), są przedsiębiorstwa doświadczone. Tutaj znalazły się firmy, które są o krok dalej i albo formalnie uwzględniają CSR w strategii albo przygotowują raporty CSR. Społeczna odpowiedzialność biznesu odgrywa w tych organizacjach większą rolę, ale nie jest to jeszcze kompleksowe podejście do tematu. Ostatnia grupa, w której znalazło się 18% podmiotów, to firmy dojrzałe, czyli takie, które realizują liczne działania z zakresu CSR, uwzględniają go w swojej strategii i przygotowują raporty na ten temat. Trzy na cztery firmy zakwalifikowane do tej kategorii to firmy z udziałem kapitału zagranicznego.

Raport „Społeczna odpowiedzialność biznesu: fakty a opinie. CSR oczami dużych i średnich firm w Polsce” jest wspólnym przedsięwzięciem KPMG w Polsce i Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Pierwsza część raportu przedstawia poglądy respondentów na kwestie związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu, druga – deklarowane działania, które zostały wskazane przez respondentów z firm. Celem badania przeprowadzonego metodą wywiadów telefonicznych (z ang. CATI – Computer Assisted Telephone Interview) we wrześniu 2014 roku, było zestawienie opinii najwyższej kadry kierowniczej i pracowników odpowiedzialnych za CSR oraz działań, które ich firmy faktycznie podejmują. W badaniu zastosowano celowy dobór próby. Znaczącą większość badanych (pod względem wielkości zatrudnienia lub przychodów) stanowiły średnie, duże i bardzo duże przedsiębiorstwa – łącznie 101 przedsiębiorstw. Przebadano najwyższą kadrę kierowniczą (prezesów, członków zarządów i dyrektorów) oraz pracowników niższego szczebla (przede wszystkim osoby odpowiedzialne za CSR, marketing i komunikację, PR i kontakty z mediami) dużych i średnich firm w Polsce. Blisko połowę badanej grupy stanowiła najwyższa kadra kierownicza – 13% to prezesi lub członkowie zarządu, a 31% dyrektorzy. Około połowę badanych firm stanowiły organizacje, które w 100% są polskie, tj. nie posiadają udziału kapitału zagranicznego. Z kolei przedsiębiorstwa posiadające wyłącznie kapitał zagraniczny stanowiły ponad jedną czwartą próby (28%). Pełna wersja raportu dostępna jest na stronie kpmg.pl.