2 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. W krajach Unii Europejskiej osób w spektrum autyzmu jest około pięć milionów. Jeszcze w latach 80. taką diagnozę otrzymywało jedno na 2 tys., a obecnie jedno na sto dzieci. Rosnąca świadomość i wiedza o spektrum autyzmu przekłada się na lepsze diagnozowanie. Coraz więcej mówi się także o spektrum autyzmu w przestrzeni publicznej – do szerzenia świadomości w tym temacie przyczyniają się kampanie społeczne. Poniżej znajdziesz przegląd pięciu akcji, które warto znać.

1. Neuroróżnorodni

Neuroróżnorodni to tegoroczna kampania, która powstała z myślą o dokonaniu zmian na szczeblu lokalnym – jest realizowana przez Przedszkole SOSENKI i została objęta Honorowym Patronatem Burmistrza Gminy Grodzisk Mazowiecki. Oprócz tego, że dba o budowanie świadomości na poziomie lokalnym, ma za zadanie również wprowadzenie realnych zmian w gminie. W ramach akcji przygotowano Przewodnik po neuroróżnorodności (do pobrania TUTAJ), który porządkuje wiedzę na temat zaburzenia, podpowiada kiedy udać się do specjalisty oraz gdzie szukać pomocy. Twórcy przewodnika zebrali również w jednym miejscu garść przydatnych danych statystycznych. Możemy dowiedzieć się m.in., że w 2021 roku jedynie 13% Polaków umiało wskazać, czym charakteryzuje się autyzm, podczas gdy aż 68% społeczeństwa ma lub miało styczność z osobą w spektrum. Głośno należy mówić również o tym, że aż 69% osób znajdujących się w spektru jest dyskryminowanych, 77% ma obawy związane z wyjściem z domu, a 86% nie potrafi wskazać miejsc, które byłyby dostosowane do ich potrzeb. Co niezwykle cenne, twórcy akcji zeszli z danymi na poziom lokalny – spektrum autyzmu przybiera tutaj konkretny wymiar. 9484 uczniów w placówkach gminnych na terenie Gminy Grodzisk Mazowiecki to osoby ze spektrum autyzmu.

Kampania wykorzystuje do komunikacji media tradycyjne, internetowe i społecznościowe oraz obejmuje działania na terenie Gminy Grodzisk Mazowiecki, takie jak Tydzień Neuroróżnorodności w placówkach oświatowych gminy czy spacer wyrażający solidarność z osobami w spektrum autyzmu.

2. Autyzm – różne umysły. Jedna Szkocja

Około jedna na sto osób w Szkocji jest w spektrum autyzmu. Animowany spot będący częścią kampanii „Autyzm – różne umysły. Jedna Szkocja” próbuje pokazać codzienne życie z perspektywy osoby w spektrum, a raczej jej umysłu. Bo to właśnie o umysł, który różni się od tego, który odpowiada za percepcję osoby neurotypowej. Osoby w spektrum mogą odczuwać rozdrażnienie czy frustrację, gdy napotykają przeszkody w rozumieniu codziennych rozmów – takich które innym wydają się błahe i często są odbywane automatycznie. Kampania koncentruje się na podkreśleniu, że neuroróżnorodność jest dobra – dodaje światu więcej barw oraz inspiracji. Gdyby wszyscy myśleli identycznie, czy to nie byłoby nudne? – pytają twórcy. Na stronie kampanii możemy przeczytać także, że świat potrzebuje osób, które myślą inaczej – gdyby wszyscy mieli taką samą percepcję, nic nigdy by się nie zmieniło.

W ramach kampanii publikowane są materiały edukacyjne, jednym z nich jest wideo, które w prosty sposób przedstawia społeczny wymiar trudności charakterystycznych dla osób w spektrum, w tym m.in. problemy z odczytywaniem mowy ciała czy prowadzeniem tzw. small talku. Wszyscy komunikujemy się w różny sposób i jest to ok – to główne przesłanie zawarte w animacji.

3. Zaświeć się na niebiesko

„Zaświeć się na niebiesko” to cykliczna, globalna akcja rozpoczynająca obchody Miesiąca Autyzmu. Jej celem jest zwiększenie świadomości społecznej na temat autyzmu. 2 kwietnia na niebiesko rozbłysną największe budynki i obiekty architektoniczne w całym kraju, a wszystko to w geście solidarności i jedności z osobami w spektrum autyzmu i ich rodzinami. Polską odsłonę akcji zainaugurowała Fundaja SYNAPSIS, a przyłączyły się do niej firmy z branży nieruchomości. Tego dnia na niebiesko podświetlony zostanie również najbardziej rozpoznawalny obiekt w Warszawie, czyli Pałac Kultury i Nauki.

4. Autyzm. Na całe życie

„Autyzm. Na całe życie” to spot promujący kampanię społeczną „Polska na niebiesko” Fundacji JiM. Celem kampanii było pokazanie, że autyzm to stan, który towarzyszy osobom z diagnozą przez całe życie. Warto odnotować, że za koncept, scenariusz i reżyserię tej kampanii odpowiada Bartosz Kruhlik, reżyser i autor scenariusza do nagradzanego filmu  „Supernova”.

5. Autyzm wprowadza w błąd

Zapewne wiele osób pamięta kampanię „Autyzm – całe moje życie” Fundacji SYNAPSIS z 2012 roku, w której wziął udział Bartłomiej Topa. Aktor wcielił się w rolę osoby w spektrum autyzmu. Akcja miała charakter eksperymentu społecznego i została zapoczątkowana przez wizytę w telewizji śniadaniowej. Aktor dziwnie się zachowywał, nie brał aktywnego udziału w rozmowie, wiercił się, a na pytanie czy lubi chodzić w kożuchu (chodziło o rodzaj wierzchniego okrycia) odpowiedział, że nie lubi kożucha na mleku. Zachowanie Topy było szeroko komentowane w mediach oraz przez internautów, którzy gubili się w domysłach, co mogło być jego przyczyną. Efekt został wzmocniony w kolejnych dniach przez publikację nagrań wykonanych telefonem, na których widać aktora zachowującego się w codziennych sytuacjach w sposób odbiegający od przyjętej normy. W nagraniach pokazano, jak spektrum autyzmu wpływa na zmysły i odbieranie bodźców oraz przedstawiono typowe zachowania, takie jak porządkowanie, fascynacja szczegółami czy echolalia (powtarzanie słów). Celem kampanii było pokazanie, że osoby w spektrum widzą, słyszą i czują świat inaczej niż my – ale nie można tego ocenić ani jako lepszy, ani jako gorszy sposób.

txt: Karolina Sendal