Zagadkowy syn z Ekwadoru

Poranny faks do biura: „Mama powiedziała mi, że jesteś moim ojcem. Proszę zadzwoń do mnie na numer…”. Szok, chwila zwątpienia, dłuższy moment zastanowienia. Przed oczami wirują obrazy z wakacji sprzed 10 lat. Może to pomyłka? Tyle, że na faksie widnieje imię i nazwisko adresata, nie ma mowy o pomyłce. Telefon w ruch: 09-8599-122. – Dzień dobry tu UNICEF, nie ma Pan syna, to żart, ale może Pan wspomóc biedne dzieci w Ekwadorze. W Ekwadorze nagminnie wykorzystuje się pracę dzieci. Proszę pomyśleć o nich, jakby był Pan ich rodzicem i wpłacić pieniądze na konto UNICEFu lub zakupić specjalną bożonarodzeniową kartę.

Lżej na sercu, i w przypadku 82% telefonujących lżej w portfelu. Zakrojona na szeroką skalę kampania ekwadorskiego oddziału UNICEFu przyniosła pożądane rezultaty. Przez ostatnie trzy miesiące 2009 roku wysyłano do biur i miejsc pracy w całej Ameryce zaadresowane imiennie faksy. Oprócz wersji dla mężczyzn, w której informowani byli, że są ojcami Carlosa, była także wersja dla kobiet. Panie dostawały faks o treści „My mom told me that you are my old sister. Please call me at 09-7777-513. Carmen”. („Moja mama powiedziała mi, że jesteś moją starszą siostrą. Zadzwoń do mnie – 09-7777-513. Carmen”).

45% osób, do których wysłano faks zadzwoniło na podany numer, 82% z nich finansowo wsparło akcję. Pod tym względem kampanię można uznać za skuteczną formę direct marketingu. Sposób zdobywania funduszy przez tą wchodzącą w struktury ONZ organizację może wzbudzać jednak pewne kontrowersje. Po pierwsze, można ją traktować jako przykład faksowego spamu, który stanowi w niektórych biurach swoistą plagę. Po drugie, zdaniem niektórych, jest to też wyrachowany rodzaj manipulacji.

Według opinii dr. Szymona Wicharego, psychologa z Interdyscyplinarnego Centrum Stosowanych Badań Poznawczych na SWPS w Warszawie, w kampanii tej wykorzystany został mechanizm huśtawki emocjonalnej czyli tzn. wycofanie negatywnej emocji (strach + zaskoczenie, potem ulga). Mechanizm ten jest niezwykle skuteczny w wywoływaniu uległości. Dr Wichary przyznaje, że taka manipulacja jest kontrowersyjna, jednak ten sam schemat wykorzystuje się w eksperymentach psychologicznych – W takich przypadkach koniecznie trzeba odkłamać to, co się nakłamało, tzn. poinformować 'obiekt manipulacji’ o celu manipulacji oraz samym mechanizmie. Dr Szymon Wichary twierdzi, że gdyby w ten sam sposób reklamowano jakiś produkt komercyjny, byłoby to nadużycie, ale cel kampanii pt. „Fax”, zrealizowanej przez agencję Otredad Ecuador, usprawiedliwia użyte środki.

Wśród osób, które wsparły akcję finansowo było więcej kobiet niż mężczyzn. Jest to o tyle interesujące, że wersja wysyłana paniom była zupełnie inna – pisana była nie przez syna lub córkę lecz młodszą siostrę. Ponieważ w ich przypadku stres, a co za tym idzie, późniejsza ulga były zdecydowanie mniejsze, można odwołać się do ogólnie większej wrażliwości kobiet na krzywdę innych i tym tłumaczyć ich przeważające zaangażowanie w pomoc dzieciom.

Akcja będzie kontynuowana w 2010 roku.
M. Świejkowski