Rzeczy nie do pomyślenia stają się normą

– Rada Kontroli Narkotyków działająca przy Organizacji Narodów Zjednoczonych opublikowała raport, z którego wynika, że metaamfetamina to największy obecnie problem w USA. Raport bije na alarm wzrost spożycia tego narkotyku jest wzrósł o 90% w ostatnim roku. Narkotyk ten jest obecnie większym problemem niż marihuana i kokaina razem. Jak wygląda skala problemu używania metaamfetaminy w Polsce?

– Jest ciężka do oszacowania. Większość badań oraz systemów statystycznych (np. lecznictwo osób uzależnionych) posługuje się kategorią amfetamina, która de facto określa zarówno amfetaminę jakii metaamfetaminę. Biorąc pod uwagę ww. kategorię możemy zaobserwować trend spadkowy w większości wskaźników. Natomiast o skali używania samej metaamfetaminy i o ewentualnych trendach nie jesteśmy w stanie wiele powiedzieć, z uwagi na brak danych. W ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania, który zajmuje się identyfikacją nowych trendów na scenie narkotykowej, jak do tej pory nie pojawiła się informacje o dynamicznym wzroście osób zażywających metaamfetaminę.

Można przypuszczać, że jest to zjawisko raczej niszowe i być może nieco bardziej rozpowszechnione w województwach graniczących z Czechami, gdyż w Czechach skala używania metaamfetaminy (tzw. pervitinu) jest wysoka. Jest to jednak tylko przypuszczenie nie poparte danymi.

– Czy mógłby Pan ocenić kampanię The Meth Project, jaka ma miejsce w USA? Kampania bazuje na pokazywaniu w bardzo realistyczny sposób konsekwencji nawet jednego „spróbowania” metaamfetaminy. Czy w Pańskiej ocenie taka kampania byłaby skuteczna w Polsce?

Ocena dotyczy jedynie spotów tv
– Kampania „The Meth Project” jest niezwykle silna emocjonalnie, oparta na wydźwięku emocji negatywnych, silnym przekazie awersyjnym, ale mimo to jej przekaz jest autentyczny. Bezpośredni komunikat obrazujący proces uzależnienia, konsekwencje dla rodziny, konsekwencje zdrowotne i społeczne często w ciekawy metaforyczny sposób wywołuje silne wrażenie na odbiorcy spotów i zapadają w pamięć.

Natomiast użyty przekaz awersyjny, oparty na silnych emocjach często przez część grupy docelowej jest wypierany po krótkim czasie i może przynieść „efekt zaprzeczania”, dlatego trudno mówić o skuteczności bez uprzednich badań (w tym: jakościowych).

Brak w kampanii bezpośredniego odwołania do prostej informacji (telefon zaufania, strona internetowa etc) także jest wadą kreacji i strategii komunikacyjnej.

Jednocześnie w polskich warunkach ujawnianie sposobów używania narkotyków czy rodzajów akcesoriów do używania środków psychoaktywnych nie mieści się w przyjętych standardach, ze względu na możliwość modelowania zachowań niepożądanych u młodzieży przed etapem eksperymentowania z narkotykami.

Kampanie ograniczające się do jednej substancji muszą być niezwykle przemyślane, wynikać bezpośrednio z badań oraz danych epidemiologicznych; strategia komunikacji musi być silnie ukierunkowana na relatywnie wąską grupę docelową.

Akcja „The Meth Project” jednocześnie oparta na serii spotów filmowych emitowanych w kolejnych fazach pozwala odpowiednio kształtować informację perswazyjną i odbiór idei, dodatkowo poprzez bohaterów (indywidualnych i grupowych) wywoływać emocje, za nimi zaś refleksję. Poza tym w kolejnej fazie pozwala na proces utożsamiania się adresata z postaciami i historiami w spotach.

Jednocześnie obrazowość kampanii i jej charakter jest mocno osadzony w realiach amerykańskich i przeniesienie wprost do polskich realiów wymagałoby wielu zmian zarówno w warstwie obrazowej jak i scenariuszach.

W polskich warunkach, ze względu na etap początkowy długofalowego procesu edukacji publicznej w obszarze przeciwdziałania zjawisku narkomanii kampania awersyjna, oparta tylko na jednym narkotyku, rzadko w Polsce używanym (w Polsce problemem jest p/w amfetamina) na dzień dzisiejszy nie jest w pełni uzasadniona.

Tomasz Zakrzewski, Michał Kidawa – Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Kreacje do kampanii i jej opis: Wydłubywanie robaków spod skóry…