Różnorodność w pracy – polskie praktyki

Z dyskryminacją w miejscu pracy nadal boryka się wiele przedsiębiorstw, do Państwowej Inspekcji Pracy w zeszłym roku zgłoszono ponad 450 skarg. Na ile problem nierównego traktowania wymaga nowych regulacji, a na ile związany jest on ze świadomością samych pracowników/pracowniczek czy też z postępowaniem pracodawców, ukazuje najnowsza analiza tematyczna Forum Odpowiedzialnego Biznesu, koordynatora Karty Różnorodności w Polsce, „Zarządzanie różnorodnością – prawo i praktyka”.

Nierówne traktowanie w zatrudnieniu może wynikać z dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie czy orientację seksualną. Może odnosić się do poszczególnych etapów zatrudniania: czasu ustanowienia stosunku pracy (na przykład przygotowywania ogłoszenia rekrutacyjnego), jego trwania czy zakończenia. Temat dyskryminacji uwidacznia się także w kontekście charakteru zatrudnienia i nie dotyczy tylko zatrudnionych na umowę o pracę. Państwo otacza, choć słabszą, opieką także tych, którzy pracują na podstawie umów cywilnoprawnych (takich jak umowy o dzieło, umowy-zlecenie czy kontrakt menedżerski). Aspekty prawne w świetle najnowszych danych statystycznych oraz głosu ekspertów i ekspertek omawia wspomniana analiza.

Ze statystyk Ministerstwa Sprawiedliwości czy Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego wynika jednak, że ofiary dyskryminacji w pracy rzadko decydują się dochodzić swoich praw. Dla przykładu w 2012 roku w polskich sądach powszechnych rozpatrzono w sumie 635 spraw, z czego: 528 dotyczyło odszkodowania z tytułu naruszenia zasad równego traktowania kobiet i mężczyzn, 14 – molestowania seksualnego, a 93 – ogólnego zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu. Według analizy, bierność w stosunku do łamania praw pracowniczych wynikać może z niskiej świadomości zatrudnionych lub też ze strachu przed konsekwencjami takich skarg.

Pracodawcy stają przed wyzwaniem zarządzania różnorodnymi zespołami pracowników i pracowniczek, których faktycznie nie są w stanie do końca poznać ze względu na zakaz w polskim prawie gromadzenia danych wrażliwych, poufnych o osobach zatrudnionych. Z tego powodu analiza oprócz przeglądu tematu dyskryminacji pod kątem prawnym prezentuje również dobre praktyki firm, czyli sposoby, jak pracodawcy zarządzają różnorodnością – mówi Mirella Panek-Owsiańska, prezeska FOB.

Do dobrych praktyk firm w zakresie zarządzania różnorodnością należy na przykład posiadanie procedur antydyskryminacyjnych w firmie. Zalicza się do nich również transparentność i oparte na obiektywnych miernikach wynagrodzenia pracowników. Elastyczne formy zatrudnienia to z kolei odpowiedź na potrzeby różnych pracowników i pracownic np. osób z niepełnosprawnościami czy opiekujących się dziećmi albo innymi członkami rodziny. Często pracodawcy decydują się na uruchomienie infolinii lub ustanowienie niezależnego rzecznika praw pracowników.

Firmy, których dobre praktyki zostały zaprezentowane w analizie FOB „Zarządzanie różnorodnością – prawo i praktyka”: ArcelorMittal Poland, Bank BPH, BAT Polska, CEMEX Polska, EDF Polska, Grupa Saint-Gobain, Kompania Piwowarska, KPMG, Orange Polska.

Karta Różnorodności (ang. Diversity Charter) to międzynarodowa inicjatywa wspierana przez Komisję Europejską, realizowana w 12 krajach Unii Europejskiej. Karta jest pisemnym zobowiązaniem pracodawców do wdrożenia skutecznych rozwiązań na rzecz rozwoju polityki równego traktowania i zarządzania różnorodnością w miejscu pracy oraz ich upowszechniania wśród partnerów biznesowych i społecznych.

Koordynatorem polskiej Karty Różnorodności jest Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Patronat honorowy nad Kartą Różnorodności w Polsce objęli: prof. Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich, Minister Agnieszka Kozłowska–Rajewicz, Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania oraz Władysław Kosiniak-Kamysz, Minister Pracy i Polityki Społecznej. Opiekunem Karty Różnorodności w Polsce w 2014 roku jest firma Orange Polska. 

Sygnatariuszem Karty Różnorodności w Polsce może zostać każda organizacja, instytucja, urząd oraz przedsiębiorstwo, które aprobuje zapisy Karty. Podpisanie Karty jest dobrowolne i bezpłatne. Należy w tym celu skontaktować się z koordynatorem projektu w Polsce, czyli Forum Odpowiedzialnego Biznesu.

Więcej informacji o Karcie Różnorodności można znaleźć na stronie www.kartaroznorodnosci.pl.