Pracownicy mówią głośno o nieprawidłowościach

30 lipca 2014 r. w siedzibie Krajowej Izby Gospodarczej odbyła się debata pt. „Jak walczyć z korupcją i przestępczością w biznesie? Kodeksy etyczne i polityka sygnalistów na świecie”. Organizatorami wydarzenia były: RaportCSR.pl oraz Krajowa Izba Gospodarcza. W trakcie debaty przedstawione zostały m.in. opinie przedstawicieli firm i instytucji na temat kodeksów etyki jako elementu wprowadzania ładu korporacyjnego, zasadności polityki sygnalistów, wykorzystania przez Polskę doświadczeń innych państw, a także doświadczeń przedsiębiorców w opracowywaniu i wdrażaniu kodeksów etycznych.

Zdaniem Krajowej Izby Gospodarczej, warto w obszarze odpowiedzialnej polityki pracowniczej brać przykład z krajów Europy Zachodniej i korzystać z pomysłów tam stosowanych. Jednym z takich rozwiązań, dającym pracownikom wpływ na warunki zatrudnienia, jest popularna m.in. w USA czy w Wielkiej Brytanii polityka sygnalistów (tzw. whistleblowing –  proces, w którym osoba związana z organizacją wyraża swoje obawy, co do ewentualnego oszustwa, przestępstwa, zagrożenia lub innego poważnego ryzyka, które mogłyby zagrozić klientom, współpracownikom, udziałowcom, społeczeństwu lub reputacji organizacji (Whistleblowing arrangements: Code of Practice, the British Standards Institution (2008)), a więc umożliwienie pracownikom zgłaszania nadużyć i nieetycznych zachowań w firmie. Wdrożenie tej idei wiąże się jednak z koniecznością ustanowienia odpowiednich regulacji prawnych, wprowadzających instrumenty ochrony dla sygnalizatora.

Duże korporacje mają większe budżety oraz długie tradycje realizowania polityki społecznej odpowiedzialności biznesu. Chcemy, aby te praktyki upowszechniały się także wśród polskich firm – mówi Andrzej Arendarski, prezes Krajowej Izby Gospodarczej. Według jednego z raportów PricewaterhouseCoopers, w 2010 r. 39 proc. organizacji w naszym kraju padło ofiarą różnych przestępstw gospodarczych.

Polityka sygnalistów to stosunkowo nowa idea. Jak wynika z raportu wydanego ostatnio przez organizację pozarządową Transparency International, tylko w czterech unijnych krajach prawo dostatecznie chroni sygnalistów. Wielką Brytanię zaś uznaje się za jedyne państwo, w którym sygnaliści mogą liczyć na faktyczną ochronę prawną – mówi Natalia Witkowska, redaktor naczelna RaportCSR.pl.

Stosunek Polaków do sygnalizowania nieprawidłowości zachodzących w pracy jest niejednoznaczny. Z jednej strony, z badania przeprowadzonego na zlecenie Fundacji im. Stefana Batorego wynika, że większość Polaków popiera ujawnianie przez swych kolegów nieprawidłowości w pracy. Choć statystyczny Polak deklaruje poparcie dla sygnalisty, jest przekonany, że ujawnienie nieprawidłowości w pracy najczęściej wiązać się będzie z negatywnymi konsekwencjami – ostracyzmem ze strony kolegów czy utratą pracy.

Polska uznawana jest za kraj tylko częściowo ochraniający prawnie demaskatora. Mimo to są już firmy, które wprowadzają regulacje. W ubiegłym roku PKP zdecydowała się na wdrożenie w całej Grupie kodeksu etycznego oraz na wprowadzenie polityki zgłaszania nadużyć, stwarzając pracownikom – sygnalistom możliwość bezpiecznego i anonimowego zgłaszania nieprawidłowości.

Zależy nam, by pracownicy czuli się odpowiedzialni za przekazywanie informacji o wszelkich problemach, w tym również o zjawiskach korupcyjnych i innych nieprawidłowościach. Wymaga to pozyskania zaufania z ich strony – mówi Jakub Karnowski, prezes Grupy PKP.