Nowa ustawa o zbiórkach publicznych

14 marca 2014 r. Sejm uchwalił ustawę o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Na gruncie nowej ustawy zbiórka publiczna zostaje ograniczona do darów w gotówce i w naturze, a kontrola przechodzi w ręce obywateli.

Od sześciu lat organizacje pozarządowe zabiegały o zmianę przepisów dotyczących prowadzenia zbiórek publicznych. Obowiązująca ustawa pochodzi z 1933 roku, ale największe trudności w zbieraniu środków przez organizacje pozarządowe spowodowało znowelizowane w 2003 roku rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, które wybiegając poza delegację ustawową, rozszerzyło definicję zbiórki publicznej na środki pozyskiwane poprzez wpłaty na konto i tzw. charytatywny SMS. To jedna z przyczyn – zdaniem organizacji – które zahamowały rozwój drobnej, masowej filantropii w Polsce, opierającej się na darowiznach z wykorzystaniem tzw. nowych technologii.

Forum Darczyńców w 2008 roku zawiązało koalicję organizacji, które wspólnie pracowały nad zmianą regulacji. To była ciężka praca kilkunastu osób i tylko dzięki ich zaangażowaniu, konsekwencji w dążeniu do celu, a przede wszystkim współpracy udało nam się doprowadzić do zmian, które dziś uchwalił Sejm – mówi Magdalena Pękacka, dyrektorka Forum Darczyńców. W trakcie minionych 6 lat odbyło się kilkadziesiąt spotkań, powstał m.in. pozarządowy projekt rozporządzenia o zbiórkach, a do współpracy i poparcia postulatów organizacji włączyli się  m.in.: Kancelaria Prezydenta RP, Parlamentarny Zespół ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi i sejmowa Podkomisja stała ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. Przełom nastąpił w 2012 roku, kiedy zbiórki publiczne przeszły w kompetencje Ministra Administracji i Cyfryzacji. Ówczesny minister Michał Boni i Małgorzata Steiner z Departamentu Analiz i Komunikacji Publicznej nadali kierunek i tempo pracom.

Nowa ustawa ogranicza pojęcie zbiórki publicznej do darów w gotówce i naturze, a tym samym wyłącza z niego środki, które przechodzą przez konto bankowe organizacji, czyli są ewidencjonowane i raportowane. MAiC zaproponował ponadto, żeby obowiązek uzyskiwania pozwolenia na zbiórkę publiczną zastąpić zgłoszeniem zamiaru przeprowadzenia takowej (na wzór brytyjski czy analogicznie do zgromadzeń publicznych). Nowe przepisy zakładają powstanie portalu internetowego prowadzonego przez MAiC, na którym organizacje pozarządowe lub komitety społeczne będą zgłaszały chęć przeprowadzenia zbiórki i jeśli urzędnicy w ciągu 3 dni nie zgłoszą zastrzeżeń, to automatycznie zbiórkę będzie można prowadzić.

Podobnie rozwiązana jest kwestia sprawozdań ze zbiórek. Sprawozdania ze zbierania środków oraz z ich rozdysponowania będą zamieszczane na ww. portalu. Ułatwi to dostęp obywateli do informacji dotyczących wyników zbiórki oraz nt. spożytkowania środków i darów, które przekazali. Teraz każdy, kto spotka wolontariusza z puszką na ulicy będzie mógł „za pomocą jednego kliknięcia” sprawdzić, czy dana zbiórka jest zgłoszona, a potem dowiedzieć się, co z zebranych środków zostało sfinansowane.