Nawet 7 milionów Polaków to osoby z różnego rodzaju niepełnosprawnościami

• W Polsce mieszka ok. 3,5 mln osób z orzeczoną niepełnosprawnością. Realnie osób z różnego niepełnosprawnościami jest w naszym kraju ok. 7 mln.
• Nawet 80% z nich to osoby z niewidocznymi niepełnosprawnościami – co oznacza, że ponad 5 mln mieszkańców Polski to osoby z formą niepełnosprawności, której nie widać na pierwszy rzut oka.[1]
• 89% Polaków niepełnosprawność utożsamia przede wszystkim z niepełnosprawnością ruchową.[2]
• 8 na 10 Polaków jest zdania, że potrzebna jest edukacja na temat różnorodności niepełnosprawności.

Obecnie w Polsce mieszka ok. 7 mln osób z niepełnosprawnościami, w tym gronie blisko 80% to osoby z niewidocznymi niepełnosprawnościami. Niewidoczna niepełnosprawność nie wiąże się z używaniem wózka czy białej laski. Może być spowodowana chorobą (np. stwardnieniem rozsianym, cukrzycą), zaburzeniami neurorozwojowymi, przebiegiem leczenia (np. leczeniem onkologicznym) lub wypadkiem (np. protezą, której nie widać pod ubraniem). I choć taka niepełnosprawność jest trudna do zauważenia, często w ogromnym stopniu wpływa codzienne funkcjonowanie osób, które ich doświadczają.

image by Jens Theeß on Unsplash

– Osób z orzeczoną niepełnosprawnością mieszka w Polsce blisko 3,5 mln, ale realnie osób z różnego niepełnosprawnościami jest w naszym kraju nawet dwukrotnie więcej. Nawet 80% z nich to osoby z niewidocznymi niepełnosprawnościami – mówi Monika Łada, prezeska Fundacji StwardnienieRozsiane.info. – Oznacza to, że ponad 5 mln mieszkańców Polski to osoby z jakąś formą niepełnosprawności, której nie widać na pierwszy rzut oka. Osoby z niepełnosprawnościami to największa mniejszość na świecie. I to mniejszość, do której można dołączyć na każdym etapie życia. To właśnie z inicjatywy fundacji StwardnienieRozsiane.info powstała kampania „(Nie)widzialni”, projekt, który ma zwiększyć w społeczeństwie świadomość na temat niewidocznych niepełnosprawności poprzez edukację i informację.

Jak pokazuje badanie zrealizowane w październiku br. przez pracownię badawczą Maison&Partnerzy na zlecenie NEPI Rockcastle, 89% Polaków utożsamia niepełnosprawność przede wszystkim z niepełnosprawnością ruchową. 42% badanych odpowiedziało, że niepełnosprawność kojarzy z różnego rodzaju ogólnymi ograniczeniami czy problemami zdrowotnymi, utrudniającymi codzienne funkcjonowanie. 20% z nas postrzega niepełnosprawność jako związaną z nieuleczalną chorobą lub problemami z samodzielnym poruszaniem się oraz niepełnosprawność fizyczną lub psychiczną – nie zawsze widoczną dla otoczenia na pierwszy rzut oka. Co ciekawe 13% mężczyzn i 14% osób młodych częściej niż pozostali ankietowani nie posiadają żadnych skojarzeń z pojęciem niepełnosprawności.

W badaniu najczęściej uznawane za osoby z niepełnosprawnością były te z niepełnosprawnością ruchową (89%), osoby z dysfunkcją wzroku (81%), głuche (74%) oraz z niepełnosprawnością intelektualną (76%) i z zespołem Downa (72%). Wśród najrzadziej postrzeganych jako źródło niepełnosprawności były zaburzenia i choroby takie jak: ADHD (26%), depresja (20%), cukrzyca (19%) oraz choroby onkologiczne (28%). Wyniki mogą wskazywać na niewielką świadomość i/lub problemy Polaków z jednoznacznym stwierdzeniem, co jest, a co nie jest, niepełnosprawnością w kontekście niepełnosprawności niewidocznych czy tych mniej oczywistych (jak depresja, ADHD lub spektrum autyzmu).

– Brak wiedzy oraz stereotypy dotyczące niewidocznych niepełnosprawności to w naszym kraju  znaczący problem społeczny, który dotyczy bardzo dużej grupy Polaków. Budowanie świadomości w tym zakresie umożliwia tworzenie bardziej inkluzywnego społeczeństwa, w którym każdy ma szansę na pełne uczestnictwo i rozwijanie swojego potencjału – mówi Magdalena Gibney, Group Head of Sustainability NEPI Rockcastle. – Nasza współpraca z Fundacją StwardnienieRozsiane.Info nie jest przypadkowa. Centra handlowe niczym soczewka skupiają bardzo różne grupy osób, w różnym wieku, z małych i wielkich miast – wiele z nich to osoby z niewidocznymi niepełnosprawnościami. Dlatego chcemy nie tylko budować świadomość w tym obszarze, ale również wprowadzać w naszych centrach w całym kraju kolejne usprawnienia, aby były one jeszcze bardziej dostępne dla wszystkich – dodaje Gibney.

image by Tim Mossholder on Unsplash

Często oceniamy drugiego człowieka na podstawie tego, jak wygląda. W badaniu zrealizowanym przez Maison&Partners na zlecenie NEPI Rockcastle, właściciela 14 centrów handlowych w Polsce, wykorzystano ten mechanizm. W trakcie badania respondentom pokazano zdjęcia 10 osób – każda z nich miała niepełnosprawność widoczną lub niewidoczną. Ankietowani mieli wskazać, która ich zdaniem osoba widoczna na zdjęciu posiada niepełnosprawność. Blisko 75% Polaków odpowiedziało twierdząco, oceniając wizerunki osób z niepełnosprawnością widoczną (zauważalne na zdjęciach protezy kończyn dolnych lub wózek). Częściej jako osoby z niepełnosprawnością zostały ocenione też osoby, które na zdjęciach nie przybierały dynamicznych póz, nie wyglądały na stosunkowo młode czy sprawne fizycznie. Może to wskazywać na większą skłonność do myślenia schematycznego i przypisywania osobom młodym oraz wyglądającym na „wysportowane” (przy braku widocznych przesłanek typu brak lub proteza kończyny), braku problemów zdrowotnych i posiadanych przeszkód w codziennym funkcjonowaniu.

[1] Źródło: Główny Urząd Statystyczny.
[2] Badanie: „(Nie)WIDZIALNI – postrzeganie niewidocznej niepełnosprawności przez Polaków”, zostało zrealizowane metodą CAWI na reprezentatywnej grupie N= 1070 Polaków w wieku powyżej 18 r.ż. w październiku 2023 r.