Fiat za dwie tony drutów i inne historie

W czerwcu br. zainaugurowany został międzynarodowy projekt Europeana 1989, w ramach którego Polacy zostali zaproszeni do umieszczania w internecie swoich wspomnień związanych z przemianami lat 80. Celem tego działania jest stworzenie wirtualnego archiwum dokumentów, pamiątek i opowieści, którymi Polacy podzielą się ze światem i w ten sposób zachowają je dla przyszłych pokoleń. Fotografie wszystkich pamiątek zgromadzonych w Polsce można obejrzeć na www.europeana1989.eu.

Europeana 1989 to inicjatywa uruchomiona przez europejską bibliotekę, muzeum i archiwum cyfrowe Europeana. W ramach projektu wszyscy, którzy byli świadkami upadku żelaznej kurtyny i ci, w których domach zachowały się pamiątki z tego czasu, są zachęcani do podzielenia się swoimi opowieściami. Kolekcja wspomnień ma być gotowa w 2014 roku, gdy świat będzie obchodził 25. rocznicę przemian roku 1989.

Projekt rozpoczął się w czerwcu w Polsce. Jego częścią były zbiórki pamiątek zorganizowane w Warszawie, Poznaniu i Gdańsku przez Europeanę i Narodowy Instytut Audiowizualny. Podczas zbiórek wolontariusze digitalizowali przedmioty użytku codziennego, zdjęcia, filmy czy nagrania dźwiękowe. Następnie wszystkie pamiątki były zwracane właścicielom, a ich elektroniczne wersje trafiały na stronę cyfrowego archiwum.

W Polsce do kolekcji trafiło kilkaset pamiątek i związanych z nimi osobistych historii. Według organizatorów pokazują one, że lata 80. kojarzą się nie tylko z polityką i Solidarnością, ale także z codziennym życiem. Wśród przyniesionych przedmiotów znalazły się m.in. podziemna prasa, ulotki wyborcze, kartki żywnościowe, stare banknoty, dokumenty oraz książeczki walutowe, ale także rodzinne zdjęcia, ubrania czy zabawki.

Do cyfrowego archiwum trafiła m.in. wielka prywatna kolekcja czarno-białych zdjęć przedstawiających słynny festiwal w Jarocinie w roku 1988. Impreza cieszyła się w latach 80. ogromną popularnością i przyciągała wiele barwnych subkultur. Dzięki zdigitalizowanym zdjęciom każdy może dziś dokładnie się im przyjrzeć. Wśród zgromadzonych pamiątek znajdują się także całe albumy z nielegalnymi znaczkami pocztowymi, przedstawiającymi znanych działaczy opozycji z lat 80. Ich właściciel produkował je samodzielnie i wraz
z przyjaciółmi kopiował w tajemnicy w prywatnym mieszkaniu.

Przykładem nietypowej historii jest opowieść mieszkańca Gdańska, który w 1989 roku kupił samochód w zamian za miedź. Sprzedał ok. 2 ton miedzianych drutów za pół miliona złotych w gotówce. Pieniądze zostały przeznaczone na zakup fiata 126p i rodzinne wakacje. Tę i inne opowieści z lat 80. można znaleźć na stronie projektu.

Obecnie cyfrowe archiwum zawiera prawie osiem tysięcy pozycji.